•\

^ «1.

Llbrorum qul Secundo Tomo contincntur, authorumque qui in

fingulos citantur.ferles.-

• inqumfcriffaunt

Adacaantins . Ambrolius . Aflunanus. Auguilinus . Author hbri Tauhatna. Brda^

Chaldxus Paraphran. Chryfoftomus. Clemens Romanus . Clrmens Alcxandrinus. Dionyfius Arcopag. Epiphanius. Eufcbius.

Gregorius. Gregorius NaziaOiCnus.

Hebr»i. Hicronymus.

Ignatius . lofcphus. Irenxus. Ilidorus . luftinusMartyr.

LaaantiusFirmianus. Origcnes. Procopius. RabilfaacAerameus.

Rabbi Ssloro. RabbiLeuiGcrfonis.

Rabbi Leui . RabbiDauidK>mhi. Rabbi Mofcs Geriidcnfis RabbiNchcmias. Rabbi M ^y fcs , Minonis. Rabbiluda. Rab^iSimeon. Rufuius . . Rupfrtus .

Septuaginta intcrprc. Suidas.

Tcrtullianus. Thalmudici. Theodorctus .

Zouaras .

Adamantius\ ^ Arobioiius.

AnaftaiiusNicenus. Athanatius . Auguftir.us . Author operis imperfcfti Aurhor Sedcr olam.

Bahlius. Bcda.

Chald^os Paraphraft. Chryfoftorous.

GregoriU'> Magnus. Grcgorius Naz.ianz.enus.

Hcbrxi . Hieronymus.

loaniicsDamafcenus. lofcphus. Ihdorus . lunilius. lultiims Martyr.

Lanfracus Canturicn. Pctrus Comcilor. Procopius, Profper Aquir,

Kabbi D.iutdKimhi. KaSbt Lcui. Rupertui.

Sc-

Septuaginta intcrpre. SeuerusSulpuius. Sozomciius .

Tcrtullianus. Tlieodorctus .

TBJMVS B^tGFM, (irineociianlHr,.

Ambrofius . Amoldus BcncuaUcnfis. Athanafius . Auguftinus. AuthnrScdcrolara.

Bafilius . Bcda. Bernardus.

Chaldxus Paraphraft. Chryfoftoraus. Clcmcns Romanus. Cyprianus. Cyrillus..

Euchcrius . Eufebius Emiffcnus. Euihimius.

Gregorius Magnus . Hebrxi. Hieronymus.

Igaatius Martyr. lofephus . Ifidorus. luftinus Martyr .

Laftantius Firmianus. Odo Cameraccniis . Origcncs . Procopius . Rabanus . RabbilfaacAlfcci. Rabbi Auonymus. Rabbi DauidKimbi. Rabbi Lcui. Rupcrtiis.

Saluianus. Scptuaginta.

Tcrtullianus. Tlieodorctus.

LiBEiiSEcy^iprs

Regum y & in eum authores .

Angelomus. Ambrolius . Auguftinus.

CaHianus. Clialdxus Paraphralles. Chryfoftomus. Cynllus.

Gregorius Magnus . Gregorius Naz,ianz,cnus.

Hicronyrous.

I')fcphus. luftinusMartyr.

Procopius . Profpcr.

Rabanns. Rabbi Dauid Kimhi . Rabbi Aben Lzra. RjbbiSalomon , RabbiLeui. Kupcrtus .

Saluianus. SeucrusSulpitius .

Tcrtullianus. Thcoduretus.

LI-

LlBEF^in.K^C^^^y ^ in eum citantur. Ambrofius .

Angclomus.

Athanalius .

Auguftinus.

Author Sedcr Olam.

Author opcris impcrfcfti Bachanus.

Bafilius.

Beda.

Bernardus. Ch'yfoftetnus.

CicmcnsRomanu».

CyriUusAlexandrinus.

Epiphanius. FoelixPapa. GregonusNaiianz. Grcgorius Magnus. Giitmundus.

H.brzi. Hicronymus. H.ftoriaActhiopica.

lomnes Damalccnus. lofephus . Irenxus . ludorus . . LaftantiusFirmianus. Opcatus Mi.emtanus. Pafcalius . Petrus venerabilis . Procopius.

Rabbanus . RabbiDaind. Rabbi Lcui .

Tertullianus. Tharafius . Theodoretus. TichoniusAfcr.

Comeftor. ^uthcrius.

Glvcas . Grc^oriusNazianzenus. CrcgoriusMignus.

Hicronymus .

lofephus.

Rabanus. RabbiSalomon. RabbiMofcs.

Thcodorctus .

II. T^Kyi^lT^O- menon .

Ambrofius . Aihanafius. Auguftinus.

baliiius .

Chryfortomus . Ciemcns Ilomanus. Comeftor .

Cocilium Carthagincfe. Concilium Agathcufc.

Eucherius. Eulebius.

Gregorius Magnus . Gregonus Naz.iauicnus.

Hcbrxi. Hieronymus .

lofephus .

Procopius.

Rabanus .

Tertuliianus. Thcodorctus.

ESDI^yiE LIB. I.

LIBEKnU'A?CyM.

Ambrofius . ^ Angclomus. Auguftinus. Au thor Seder Olans . Bafilius. Caliianus . Chiyroftomus . ClcmcnsRomanus. Comcftor . Cyrilius.

Epiphanius . Eucherius. Glycas . Gregorius Magnus . Hicronymus • lofcphus. Irenxus. Ifidorus. luftinus Martvr .

LaAantius JFirmianus. Procopius. Rabanus. Rabbilonathan. Tcrtullianus. Theodoretus .

J, T^K^LITO- menon . Ambrofins . Angclomus . Atlianalius . Aus;uftiiius. Bcda .

Conie-

Ambrofius. Athanalius. Au2;uftinus.

Beda.

Chryfoftomus. Comeitor . Concilium Eiibertinum.

Eufcbms .

Hieronymus.

lofcphus. Irenxus .

Sexta Synodus .

Tertuliianus.

ESDI{yAE LIB. II.

Ambrofius. Auguftinus.

Bcda.

Chrvfoftomus . Cleroens Romanus. Comeftor .

Euiiiymius .

lofcphus.

Laftantius Firmianus.

Profpcr .

ESDB^E LIB. III.

Ambrofius. Athanafius . Angclomus. Auguftinus .

Beda.

Chrvfoftomus. Comcltor- Cvprianus .

Cy-

Cvriilus.

Eulebiu,^ .

Hferoiiymus .

lolephus. Irenxus.

Laftahtius.

Maximus.

ESDF^E LIB. IIH.

Ambrofius . Auguftiiius.

Bafilius . Beruardus.

EphremSyrus .

Grcgorius Magnns J

Hippolvtus.

Irenxus.

Laftantius Firmianus • LibcrlehodSyrim.

Rab.Mcir Men Gaboi. RabbiBacchairi.

TettuUianus.

r 0 B I ^ S.

AlcxandctPrimus. Ambrofius. Athanafius . Auguftinus.

Bachiarius. Bafiiius . Beda.

Cliryfoftomus. ClemensRomanus. Comcftor.

ConciiiU Carthagincfc. Conciimm f lorcnnum .

Dionyfius Areopag.

GrcgormsMaguus. Grxci .

Hebrxi . Hilarius .

Optatus Mileuitanus .

LIBEV^IFDITH.

Ambrofius . Athanafius . Augullinus.

ChryfoHomus. Clemehs Romanus . Comcftor . Eufebius . Hicronymus . lunilius. Origcncs. Philoludzus. Rabanus . E S T H E ^. Ambrolius. Athanafius. Auguliinus. Bernardus. Chrvfoftomus. Comeftor. ConciliumTridcnt. Eufcbms. Hebrxi. Hicronymus .

Innoccntius Tertius. lofcphus. luftinus Martyr. Philo ludxus. Rabbi Salonion,

"^P

D HIERONYMI IN lOSVE

P R AE VA r I O.

Andem finito Pentateucho Mojfi.^velut grandi fenore liljerati^ ad hfum ■ filtum Naue manum mittimus : cjuem Hebrdi lehofua ben Nun, td eft, lofuefilium Nuny-uocant:^ adludicum librum, cjuem Sophtimappel- lant : ad Ruth quoque, ^ Efther:quos eifdem nomimhus rjfirunt. Mcne mufque Leciorem , vt fyluam liebraicorum nomtnum, & difttnciiones P^^ ynembra dtuifas , dtltoensfcriptor confcruet:ne ^ nofier labor , ^ il-

ii'^sftudtumpereat.Etvttnprimts,(quodfipeteftattisfum)fctatmenotnreprehenfoneve'. t inimici. terumynoua cudereficut t amici met criminantur.fcdpro 'Vtriltportione oferre Itnaug mee ho minibHs.quos tamennoftra deUaant.vtpro GrAcorum ;w.if ,qu^ ^ fumptUyet laboremaxi moindtgent^edtttonemnoHramhabeant. Etficubiinantiquorum ^olumtnum leatonedubi tartnty h^c tllis confirentes inuenient, quod requirunt. Maxime cu apud Lattnos, totfint exe-

pl^rtayqtiot codtcesy ^ 'unufqutfque pro arbttrto fuoy^el addidertt,^el f^btraxertt.quodei ^fumeftyet^ttquenonpoffttverumeffcquoddtfonat. Vnde cejfetarcuato-vulnerecontra ^

m ,? ^^^*^^f^^E>^^^fi°^P^^^' O^fiinaumopusvenenatacarpereiinguayvelfufctptensfiplacet uel

^ •'" ' sontemnensfi dtfplicety meminerttq^ iilorum^ uerfuum:\Os tuum abundauit neqmttay et Itn

gua tua concinnabat doios . Sedens aduerfusfratrem tttum ioquebaris , ^ aduerftM fiitum

matrts tu^ponebasfcandaium:h^cfecifti^et tacui. Exiftimafti tnique, quodero tutfimtiis:ar

guam te^ ^ flatttam tiia contra faciem tuam. Qu^ enim audtltis, uelieaentis uttittas efty nos

iaborandofudarey ^ aitos detrahendo laborare:doiere Itid^os. quodcalumniandteisy^ trri

dendt Chrtftianos fit abiata occafio:et ecciefi^ homines iddefpicereMo iacerare^ unde aduer-

farijtorqueantur?Qupdfiuctns eis tantuminterpretatiopiacet, que^ mihinonatfpiicetyCt

nthdextrarecipiendumputatycur ea.qu^fub aHertfcis, (f obeits.ueiaddttaftntytleiampu^

tata iegunty ^ negHgunt? Quare Danteiem iuxta Theodottonis tradttionem eccleficfufcepe'

runt?cur Ortgenem mirantur, et Eufebiu Paphtliy cun^as editionesfimtitter dtftrmtes^Aut

qu^futtftuitttia.poftquauera dtxertnt.J?firre qfaifafunt ? Vnde attt in nouo. TeUamento p

barepoterunt afumpta tefttmoniay q tn itbris uetertb.non habentur?li<^c dtctmu^ , ne omnmo

^ calumntanttb.tacere uideamur. C^terumpoftftnaf Paul^ dormitionem , cuttis uita uirtutis

exspiumefty ^ hos iibros quos Eufiochto utrgini Chrtftt negare nonpotui , decreuim t^s, dum ^

fptrttus hos regtt artusyprophetarum explanationi incumbere, et omifum iam diu opu^y quafi

qf^odapoftltmimorepetejerpferttmcUyetadmirabilt^fanclt4fqpirPdmachttis,hoctdrLitir^

flagttety et nos adpatriaft(iinanteSym.ortiferos Syrenaru cantusyfurda deampts auretraftre,

nomcn lclu dilcimus,vhi vjdcmus cu dacc excrci£us,no cui Mofcs iniunxentprincipatri, fcd cui celTenr. No potcrar cli gerc yiros p )tctcs,r«,inquic, el{^c libi. Vbi ergo primu difco

In T{i.ilmud, c». Babx bat-

lib

A-c.ir.

OMgpnej. Homil I . PhrJip.j.b. Ibidcm,

Ixod.i/.f,

'^'"SS ^^'"^''J"'-- -^ Arhanalius. Prfjlcnslibcrinfcriptione Gftt b'»bct,IcfusNaue,proptereaqtJodipfc IcfuSjMofi Ht^ liicceflror,popu]i dux fadlus cft.cunis ifto volumino hiiu)na,&: res geOy continentur. Populum annos 26.guber nauit,mortuuse(tannorum uo,

4<Hebr.C!. Mofes fciipfitli- brum fiiu , Sc lob. lofua fcripfit librum fuu , &:o6topoflremcs verfus,qui in lcgc habcntur .

•Ji Lactatius. 'Jhiilti figuram gcrebat ille Icfus , cjui cum pn- mum Aufes vocaictur,Mvjlcs futura p!-a:fcnticns , luiTit cuin Icfum vocari,vtquoniam duic militii^ dcledhis eilet aduerfus Amalech , &c aduerfarium dc- bellaret per nominis figuram, & populum in tcrram promif- flonisinducerc^t.

Adaman.Donauic Dcus nome,q'fodenf»pero9nomc, lefu Chro,hoc aut eft if(us.I5.?« nole lcfu nc^cn:! ilc6i:i,c{kfuu,ter- reftiu,i^ inferm,ru. Ec cja efl hoc nomt fup oc nome.idcirco nulhsrcrrogericracionib.nointu efi.in Gcncfi lufios mulros lcgim',& null' eoru noiatus c (l lefus. In Exodo hoc primu Uicnio,vi3i lcgit;^/, venu .4 .,.a, i h, et expi-.g.uibat Jfracl . Lt dixit Mnjcs ad lefu in 1{_afhid1 : f-lgct birirospotcicsixuib^ f.his ifrach E^rcdere,ct cofiigc cu^malech.Moki pfitcffc no pufrc exerci tuducere,n6 pofreobtincre, o.iis eucduxcntde Acgvpco. Yidcs cui cclfcnt bcllu gcrerc aducriu Amalech.Hicprimo

nomcn

ARG VMENTVM IN librum lofuc.

ge ^ - . , o o-i

nomc Icfu,pcmuo myficnj video facramentu, Ducitenim Icfus exercitu,&: cQ cxtollerec Mofcs m.uius,inualefceb.it If

racl,cij aut deijccret, inualefce

bat Ain.ilech. Tucergo inuale- fcic Icfus,3<: vincic,qn Mofes e- rigit manus. Vidus efi aiitepo- puin<; illenb Am;'.lech,qt?innon 'lam crigcbac maiuis M.jf^vS^fed erantdeminc deorlum.Illi func cnim dc g.bus dicimus: Si crcdc- '°*": retis Mnyfi,credcrctis fnifira,irmi- hi,&c.Eccc vultis mcoccidcrc, q. lcgc n5 facitis.Ccflanrc cnim Rom. lcge, & openb. Icgis apud ;!lcs, qui fua iu(Ticia vol(5tcs Hatuere, iufiicie Dei no func fubicdi,dc-

^^^ Efus filius Nauc typum Domini Sd & "orolumingcflis/verumctiamin gg| nominegerens, tranfitlordanem, holtium rcgna fubuertit, diuidit terram vicftoii populo , & per fingulas vrbcs viculos,m6tcs,fluminn,torretesatq;c6finia, cccfi^jCgleftisqjlcrFin fpualia regna d^fcribit.

miH^ suc mnn' Mofi,iualuiticrcdulitas, vincic^ppis . Scd :s: ^f„ro, Nadab,& Abiu,(5«: £leazarrcr)qur)C''icafiiis,& Jccbrocu cis, vt iudicct ppim. Ics' (ctjf Mosc i motc cu quada ndie.itionc Exotl vcrbi mirabilis.df,n.C},a .i!iifJcb;it Moyli, '•f- vtfcc!us,vel in- ferior,fcd ut adiucor ^'ccgcs. Illud ;ic quale cri,(j, cu prio no niiatf^noidicafnomc pfisci*,ncq; fcdo,neq; ccrcio,cu vero pf noiac'',^^ les',fed Aufc df . luccr exploracorcs.n. norucn Num. eius Aufc df,& fbrte exploratoris ofiicio no Icfus, {cid Aufc df,&Naue fijius , Cu vero redit,&: perterritisomnibus,lu- lus defpcraccm populu erigit , Icfus dicitur,no Nauc filnis, Tom.a. A x kd

10.

,10.

.iS.J. ij.f.

».Cor.3.

Colof.».

MJtt.iib. Liic.i<c.g. Koou. 7-^'

Ix*<i.l4>

Iphcr.t.c.

y.Cor,f.c.

l.PetM.b.

Giht. t.t. loaa. 15.C.

Glof ordin.in Arsumen.IofLie.

fed illc cui di£him crat : Educ exercitHm,& conflige_ cum ^ma- /eW.;.illud quoquc magni pcndcnduin cft,qu6d cu in cranffi- gurationc vultus Mofi , omnium Hcbrarorum hcbccarctur afpci^us , ncc poflTcnt intuori facicm cius, Icfus non tantuni intuctiir tacicm cius, fcd in intci ionbus tabcrnaculi myfte- riorumconfciuspcrfcucrat.Libcrcrgohicnontagcftafilij Nauciquam Iciu domini mci iacramcnca figmficac . Ipfc.n. ducit cxcrcitiim , & confligit contra Amalcch , &: quod ibi adumbratur in mortcm manibus cxcenfis , attigitcruci fuae triumphans principacus,&: potcftaces in fcmccipfo . Dcfuri- (flus elt Mofcs,idcft,lex.Lcx cnim,& prophetx vfquc ad lo- anncm. Vndc. Habent Mofcn, idcft lcgcm , &vrophctat.,<tu.tt, Dcfunchis cft crco Mofcs lamulus Dci, id eft,lcx,& lcgalia przccpta.vndc: Mulicr viucnte viro alligaca cft legi,&: adul tcranominabit.fifucritcu alio viro,&:c.Mulicre linedubio anima nominauit , qu2 fub Mofi lcge tcncbatur,&: viuentc viro .-illigata crat lcgi.Si aut morcuus fucrit vir cius,idcft lcx abfolutam dicit eam animam, q fubicda eflb vidcbatur . 15 ncccllecftlcgcm mori,vcqui crcdunt leiii , adultcrij crimi nc non notcntur . Icfus crgo diis mcus fufcepic principatu. Cofcramus gefta Moficu principatu lefu.Cii Moyfes edu- ccret populu de Acgvpto,nullus ordo in populis,nulla in fa- ccrdotib. obferuancia , tranfeunc aqua maris falfam,&: nihil habccc dulcedinis.Murus erac aqu.x a dexccra,&: l(;jua_. Cum vcro Icfus mcus ducit cxcrcitum.faccrdotcs pra:cedut,arca tcfijn\enti in humcris portatur facerdotu,non amar? aque non falfus fludus occurrit.Vcnioad;Iordanem,non in pcur bationc mCtus,&. fugx, fcd cu faccrdotib.arcam teftamcnti diii portancib.in qua Icx Dci,&: diuina: litcrx feruaiitur..In- grcdior Iordancm,non in furto , fed in tubarii cantibus my- fticum quiddam , &: diuinum canentib. vc ad prxdicacione tubar cxleftis inccdam . Ibi didumcft, qubddiuifa cji aquain dHJspartcs,& vnus aqu* murus erat d dextris, alius dfinisiriSy Hic vcro,qui venic foluerc medium parietcm, fecit vtraq; vnu. vnacnim pnrtccre<aacftaqua,alia vcropars dcfluxitin ma rc.Hic,quoque ^itiTarate robis cibo: ad viam. Hodic idem di- cit Chriftus. Cibi eniin opcra funt,qux nos ad futuram vica vclut fidcle viaticum comitantur. Scd vnde iubet hos cibos pararc.noii habentcs frumentum^ Manna enim erac eis ci- bus. Scd cu tranlierimus fluminis huius ripas,definic mana. Ideo nifi quis parauerit fibi cibos , non potcrit fequi lefuni tcrra promillionis intratem. Vidcamus quos frudus primfi capiant in tcrra promifiionis . Maducaucrunt,inquit primu frudu dc rcgionc palmarum , & maiiducaucrut primii azy- nia.Nobis eni mundi itcr digrcffis,fi rede fequamur lefum prima occurrit palma: victori3,&: abiedo fermento maliti^, &i. ncquicix.azyma nobis fynceriucis , &: vcricacis parantur. Mitcit tii lefusnoficr explbratores ad lerichontinii rege, 8c hofpitio fufcipiutur a merctriccfed ideo fufcipit,ne vltra fit irerctrix.9u.Elibctanimamcrctrixfuic,duiTi viuerecinde fideri js carnis . Sufcepic crgo exploracores lefu, i.angelos , quos miccit ante facie fuam,vt prxpararent via,neq; in om- nib.locis.neque in inferiorib. locac,fed in cxcelfis,quia non in infirmis,&: tcrrenisdiim lefum fufcipimus,fed a pacre ^- fcdu,& de ca:leftib.vcnicncem.Ncc ftipulam lini,in qua la- tuerunc, abfque facramcncis accipio . Eft cnim linum facer- docalc indunicncum,per quod fignificatur, q, mutandi crac ad faccrdocale faftigium.vnde : f^os autemgens fanEla.,regale fa cerdctium. Vcl quod in facramenco legis,vbi de facerdocibus annotat'', populi huius, qui cft cx gctib.latcbat occulca vbca cio. Continuoinimicitiasfufccpit meretrixaducrfus leri- chontinii rcgc, tjuia caro concupifcit aduerfus fpiritumi& fpiritus aduerfus carnem. \nde.Odit vos miidus,fcitote,quia me priorje uobis odio habuit.ERcTgo rcx inimicus huius mcretricjs,princcps,

fciliccc

fcil rcs

icct huius mud ,^ infcquit, & occuparc aipic cxplorato- Icfu . Scdnon por,quia pcr moiuesiccifhciunr,nonpcr humilia.Nccin vallib.dclccantur^quiah.rcmerccrixdicic: Leuaui oculos meos in tnontrs, 11 ideuaiiec .vtxiitnm mihi . Non poc illuc afcenderc princeps inudi , ncc p excvifum iccr ad Icsii pucnire,quia fi cu rcntasin exccUisJocaiiericdicirci: Mitte te deorfum,c^ci humilia scp di!igic,&: caduca.In hisfedcc, &: re gnac, m quib. et vfque ad in fcrnum dcfcendit . Moyfcs non dixic:5"frt /b/,nec maximis imperatiice,'-'mcncis . Icfus vcro aic: StetfolfuperGabaon,&lun.t fuperualletnHailon. Ecadiccit fcripcura, (fuianwKjuam ftc Deus audiuit Ijominem . Icfuscrgo mcus folem ftare fccic,nec cunc tancum ,fcd mulco magis in aduencu fuo , dii pugnamus contra inimicos , &: ludamur p principcs,8£ potefiaces.Sol nobis iuftn:!^ lcinpcr affiftic,ncc deferit,necfeftinacocciiberc.Aicenim: Ego tiobifcim fum om- nibus diebus. Ne folu duplicaco dic nobifcii eft , fed vfque ad confummacione feculi,donccobcincamus inimicos. Vidca mus cciam quid promictac lefus militibus fuis.O/w»/V,inquit, ^uemcunque ftAdidcritis uefligiis pedum ueflrorum.uefler erit. Hoc dixit illis,quituncerantderegionib. Chanan^orii,&:cxce- rarumgcncium,quas cxpulfis indignis habicicorib.hxredi- tace poflederunc. Sed func quxdam diabolica» gcntcs,c6cra quascft nobis fpiricualis collutlatio^quacafcunquc^cc his pe dib.noftris fubdidcrimus,ipfarii rcgioncs, prouincias,&: rc- gna lcfu meo diftribuence capiemus . FuerunccnimaliqiTi angeli,& in regno Dci magnifici.vnde: Quomodo ceciditluci' fgr,qui mane ariebatiir f" Si huc vincere potucro, fi meruero,vc diis mcus lefus conterac Sachana fub pedibus meis , confe- quenter accipia,&: locum cius in c^Iis. Scd in hanc hxred ica te non ofcitances, & dormirances incrabimus . Ira fux getis angelii habet. Hanc nifi viceris in temctipfo,&: abfcidcris a te omncs .motus iracundix,&: furoris,Iocum que habuit illc angeluSjin h^reditaccm capere non poccris,quia defidia tua cu dc terra promiflionis non expuleris . Similiter fupcrbix, zeli,auaritix,&: libidinis incentores funt angeli , &: inftindo rcs horu malorii , quoru nifl in cemctipfo vicia viceris,& dc tcrra tua, qua? iam per gratia baptifmi fandificata eft cxcer- minaueris,nu!Io modoplenicudine promifTxh^redicacisac cipies.Sub Moy fe non eft didum : quia ceffauitterra d pr^liis. Cercii eftaiic, quod ccrra noftra in qua fuftinemus cercami- na,vircuce folius Icfu ceflabic a pr^jlijs , Incra nos ehim iunc gcnres viciorii,qu5 anima lugicer oppugnanclncra nos func Chananxi,Pherezxi,Iebuf(ji.Laboi-andum cft crgo,& vigi- landum, &: mulco cemporeperfeuerandu , vchis gcinib.tu- gatis,tcrra noftra cellet a prxli j s. Meditemur ergo in lege damln' dieacnoEle. Hec.n.mcditacioquaficubaanimiicuum cocicac ad prglium, ne aduerlario vigilance dormias . Ideo nec dies fufiicit ad meditandu,fed &C nox adiungitur. Conuertiraini ergo in toto corde veftro ad Dcum . Orationi, & verbo Dei vacace.Quid prodeftpro peccat'sieiunare,&:iteru pcccarc? Quid prodeft lauari , & itcrii inquinan ? lciunafti aliquanto t^,interim de Acgypto exifti,tranfifti mare rubrum , fecu- tus es Mofis mandaca,f.Iegis, fed iam te a Mofe fufcepic le- fus,qui fecundo circuncidat in coUe pr^putiorum . C[rcun- cidcndus creo tibi eft non modo idolorii cult js , quc pi ius abiccifti.fca etiam auaritia , que eft idolorum fubtilior cul- tus. Vndc lefus ait: Hodie abjluli a uobis opprobrium ^egypti, da peccamus,& regnantin nobis vitia paffionuni,quamuis re- Iidis idolis de Aegypco exifle vidcamur , opprobrium came Aegy pti non di ablatum a nobis . Si vero fccundo fueris cic cuncifus,abfcideris a tc omnc vitium , ire, fuperbi<j,inwidig, libidinis, &: hoiufmodi , abftcrgencur opprobria Acgypci,&: tranflacus in cerram promiffionis,c<i;Ieltem hcrcdicaccm ac cipics, pcr lcfum Chril^um dominum noftium . *^ ^ CAP.

Pfal.uo.3. Match.4.a«

Infra.t«.c.

r.fhcC.f.

lafra c«t>«u.'

ECi.i4.c.

Kom. i^x»

Znfm^.tf.

.: PTxi.ua.

l.Cor. 7.1.

3.1lcg,aj.

lofuej.c.

G»ht.t.c.

lofu

Ep«.na Pm- laJelj.h. Lib:.dcvit,i,&: obi:u r^inft. cap.»7.

Cnnthis.

IBER	I	c
H E B R	A	I
I E H O	s	V

lihr.l.Amiq. sip.t.

Ubr.^.Antiq. «ap.j.

libr. add. lu-

dsos. lib.j. adu Marc.

C A P. I. 4« Vrinamfrnarvcflra frinc^itacc , ficiit H?lix,ficut lefu N3ue,f)cut Mclchifcdec,^c. qui iii caftitatcde vica cxicviinr . •jclfidorus.lofue filusNun,ex tribuEfn-aim,ini Acgvpco nac',Mofi difcipuP, &: poceftate fuccefl^br , nouin ; pr^lij crinmphator,qui quouf- queexpedircf vidoria , vtf"»! ftareccalo imperauic. lorda- nis etiam curfum tranfitu fuo flarefecit. Ciuitatis Hicricho Mcxpua,nabilcs muros clange tium tubarumfono , deiccit. Chanan(^ot u cuertit regna , re g,cs cxtinxif, ac populu Dci fo ]us in tcrra repromiflionis m- duxit,chmquc fortc diflribuit. Viginti fcprcm annisprefuir, occubuitque iio.annoru,atqj fcpulcus cfl in Thamnafar ciui catefua, qux fita eflinlatcre niontis Gair, corra Aquilone. Ibique hodic infigne nionu- mentum eius oftenditur . Eft autem intribu Dan.

•5« lofcphus. Mofcscxmul titudine pugnaccm eligensiu ucncm , fliper Hcbrcjos infti- tuit Icfum Naue filium,valide

robuftum , & labores tolerarc fortiffimum,ad cogitandum fimul , & loquendum nimis idoneum , qui noircc dccenter Dcum,& Mofen dodorcm colcrc pietace .

^ldem.Mofcs cum cfict fencx.Iofue fuccclTorem fibi co ftituit,ad prophetias,& ad mlicix principacu , licubi necef- farium foret,iubcnte Deo, vtrcrum tencrct imperiii. lofue auccmomnidoarina legum, diuinifqucminifterijsMofe doccntc,eracinftru£tus .

•J< Tertullianus.Dum Mofi fucccffor dcftinarctur Aufcs filiusNaue , transfcrturccrtede priftinonominc,&: incipic vocar Icfus?Certc inquis.H mc prius dicimus figuram fucii ri fuifle . Nam quia Icfus Chnftus fecudum popu!um,quod fumus nos nacioncs infeculi dcfercocomorancesancea , in- trodudurus eflct in terra repromiflTionis , mcllu,&: lade ma nantem,i. vitx sterna? poflLffionem , qua nihil dulcius,idq; non pcr Mofcn,ideft,non per lcgisdifciplinam, fcd per le- fum,ideft,per noua: legis gratiam proucnire habebat circu- cifis nobis petrina acie , id eft, Chrifti prajccptis , idco is vir,

qui

C_iap. 1.

C E

C A P V T r.

T EacStum efl: poft mor- temMofi feruiDomini,

a *Piter.

vt loqueretur Ddminus

a f lefumDeifiliuin .

ad lofue filium Nun mi-

a^Qiri nonvcni fjluffre lege.fed adijtiplcre.

niftrum Mo(i, &dicerec

a f Lex qu.t tanquam pardagogu» fuit.

ei •• Mdies ieruus meus

a fSecundum litcrani.viuitautemfpiritus.

mdrtuus e(l;:Surgc,6i tranfi lordane iftum , tu

I. Cor. f .c. Miu. ij.a.

quiinhuius f,icramcntiimaginepambatur,etiamnominis D dominici inaugurarus eft n<j\n-a,vt Icfus novninarccur. a Mifesfcims. Adam.in. '^Mofeifamulnsmru^ rnnrlKns efi. Ad ^^"'•t.inlof. ucrccquomodoregnicIcius.Si piiiereslerufalcfubucrsa, altare deftruttii , nufquam eflc iacrificia,vel facerdotes,vcl

p6cificcs,vcl quanibet ludqa rtim fcffiuitaces,dices,g.a Aio fesfj-nulus Dei monuHse/i.Si c5 fidercs introire getcs ad fide ccclcfns cxcrvii, altarianon cruorc pccudu afpergi, fcd p ciof ) fangumc Clirifti confc crarificerdoccs , ^lxuicas no fanguinem caurorum,auc hircoru , fed vcrbum dei per gr.aciam finili fpiritus mini- ftrancesjdiccs, quia poft Mo feii lef is obeinec principatij, non filais Naue, fcd fili'dei.- qiita pifcha noflrwn im-noLitus efl Cl/riilits, ^ cdinuis fynce- ritdtis azyma,&: vericatis. Ec funt frudus cerr(^ bonx in ec clefia,trigcfim', fcxagefim», cencefimus , maricar.T: , f. vi- du^, virgines , & mulciplicac' femclfraeldehis, qui nonex iojn.,.c. fan^ninihus , nc']\ exvoluntate viriyfed ex Deo >i atifm t , &c filij Ibidcm u.g. Dei,()HidifprrfieranT, pgrega^ li i»v««. Sabbacizacpopulusdeinonaconuerfacionecommii ni.fcd abopercp?ccaci. Dcfundtus eft ergo Mofes famulus domini. Deniquein libcllo quodam licec in canone non ha bc.uur, myftcrijcamehuius figuradcfcribicur.Refertureni quiaduo Mofes videbant^jVnus uiuus in fpiiii^u,& alius mor tuus in corpore.Licera cnim legis inanis, &: vacua ab omni- busfupradidis , Mofes morcuuscftincorpore, incclleiflus vero lcgis fpiricualis . Mdfes cfiqui viuit in fpiricu. b Surge , {S" tranft lordanem ifium , & cxte. Nunc ergo exur- gens tranfi lordanem iftum,& c^tcr. Videquomodo mi- nifter fucrit Mofi lefus filius dei. Cum venit plenitudo temporis, Oalat^.a. miftt Deusfiliiim fuKmfaEiHni ex niuUere,faPim fub lige, quia fa • dus fub lege Mofi , fattus eft minifter Mofi . Ec fadus eft „ Chnfti miniftcrcircuncifionisadconfirmandaspromiflio- """''^' ncs pacrum .

*: Theodorccus . Hoc loco , pcr Mofcn debemus intclli- Initioqiiga.in gerc le";cm,per lefum.Saluacorem. Quod aucem lex appcl- ^"'"=- laca fic Mofes, demonftranuis cefcimonio fcripcur? . yabent ^"<=-"^'

enim

NICOLAVS DE LYRA. CAP. I.

1 Ec factum eft poft. Tn quo notatur tempus in quo ifla mandatx faHafunt hifuc,fcilicet,pofi mortem Mofi,et ante terminii luBus mor tis eius,qui d:*rauit T,o.d:cbus,vt dicitur Dew.vlt.quia madata ifiafa ilafunt lofue a domino ante miffionem exploratorum ab eo, ipft aute mifjifutrunt ante terminum lu&us Moft fecundum Hrb. ^liquitame expofitores dicunt, qiibd vtrunque ,Jcilicet,verbum domini ad lofuCy <jr miffio exploratorum ab eo,fuit pofi terminum liilius Mofi, fedpri- mum videtur probabiliuSfVt magis videbiiur infra . 3 Mofes feruus mcus,&c.£-t hoc patet error illoru,qui dixerut Mefen damnatii, eo qubd legitur eiuspcccatum in aquis contradi£liO'

nis.

nisyVt habetur nu. 20. nec legitur cius panitentia,vt dicunt,quia dns •vocat hic Mofenfamiilumfuum,etiam pofi mortem cius,quod de »«/- lo damnato vere dicitur. "^^ec valet,(jHod obijcitur , quiapcemtentia. Moftfatis cxlitera habeturin hoc, qubd fenteniiam rnortis a Deofibl impofttam ante ingreffum tcrrxpromifjionis in peccati fui punitione acceptauit . Quod patet ex hoc , qnod ad verbum dominiin montetn .Abarim voluntarius , & prompte ibidem moriturus afcendit , & in hoc , qubd dominus tanquam acceptans eius obcdientiam eum fepeli- uit,vt habeiur Deute.vlt.

3 Surgc,& cranfi lordanem. idefi,difpone te,& populum tuiim ad tranfeundu m,quia non fiatim tranfiuit, fedpoji aliquot dies,vt ms gis patebit infra.

r Tu

MORALITER.

1 Etfa&umcJlpofimortem,&c.Alle^QXice. per lofue Chri- fcus defignatur,quia ficut dicit Hicrony. in epiftola ad Pau- linum dcomnibus facra: fcriptur^ librisrlofuc non folum in gcftis,fcd ctiam in nomincfiguram gcrit faluatoris.Vocat* cnixn fuit Icfus,vt habctur Hcbr.4. Igitur Chrifto pcr lofue

figni-

fignificato dixit Deus parer.

3 Tr^nfilordanem ifium. Chrifcus enim a loannc baptizatus fuitin lordanc&ficpartem lotdanis tranfiuit,quin dicitur 'M.AT.^.d.Iefus confeHim afcendit de aqua, &c. fic perfvnccdo- chen dicitur tranfijfle Iordanem,quando tactu (uq fandifli- m^ carnis virtutcm regencratiuam dedicaquis .

Tom.i. A 5 1 Th

GloCordin.&NicoUi dcLy

ra.

euU{\nqait)Mofen^^ pro^.hetat. Ct: Vfquc in hodicrnum die A qiundo lcgitiir Molis.vclamcn pontu vi\ fupcr cor corum.

Rom. 10.

fforatl.t.ia Miuh.

•jcProcopius.Dcus ccrr.im ad Enpbracfm fe d.irnrum ills ^o"'- '" <^ lo'"- cftpollicitus.indignisvcrovifis, promiflionibiisi^)n !ktit, ^ D.tuiditaiKum,iSiSalomoni,quidisni lncrunr,p:-,diitir. n • ,r

* Tbcodo-ctus . Dcduxit co niodo quem dixcr.i: Mofi, ^*"- '" ***'• cuinon quocunq;cafupromi.Tlo icc!niierat,fed; iferitauc-

ritii mandatarnea ,& c. Illi ci2;o

r.i DroniitlHm induxit.Vidr fi * a"M^.iuioMofc. ^ b ^Qaiairfuincii

gur.rpci fpicc ycriMtc. Illc in '"^ d.ibo hlljs liracl , t (Jmncm locum cjuem cal

Hoinil feibis

I. de

HcKr. I } a, Pcut-ji.b.

C^cjdmodum igicurdcfundtoMofc , Icfus pDpiilum intro

duxit in tcrr.i jv«ifi.'i, it.i linitnkgcjcfus nolTcr .tpp.ircns,

pi>pu!o pio rcgnum cctU^rum apcrmc, Finis enim le^is Cbnfius

aiii-'f>i:iiVM (Viiti crvdenti .

4:Ciirvlb.lllcIcfusd:citur, « f viue«tium. Ecatimite», tiuomajnipCjoftftram. biNonMofo», mox dc]inqucntcs,quod pro-

qin pofi Mudn pi>pii!i'i in tct & omnis populas tccum, in tcrram,qu:im egd ' mifrum crac , non plcnc fanc — •—'''•■ ■■ - •- -• ■ — -- -- -1 ^ adcpci.DiiiiniauccmApi'{toli

non folfi obcinucruncca loc.i, quxcalcaucrunr, fcd ccilla in quibus corum dodc fcripra lc tkn lunt, & dcfcrtum olim,pa radifum diuinii rcddidcrunt. b ^ defirto,& LibanotCrc.Ere- muf»,& anteLihanui,^,&c. Non dixic Lib.inim,{cd ..intelibanut qucm a Dco accipic Icfus. An telibanum aucc dicicur quafi pro Libano . Si crgo vidcas piiorc populum , id cfi„Ifracl

t Dcut.ii.c.

ExpoCt* S/mk.

fi*ere<icbcai

Orig.homi.t ia lof.

Colofj, loan. ii.d loan. 13.3

tcrrii rcprcimifllon;s,hic vtro induxic in cclum, S: ca,q func in cclis bon.i.Illcponqufi Mo fcsinortuuscft , ificpofl qi.5 Icx pcr Mofcn IauceUauit.il- lc ducis di^nitatc poIIcns,iftc rcgis maiclbcc prxrulgcns.

.54 Idcm. Iclus Dci ludicio dclcctus, vt Molifucccdcrct, qiii tvpum , &: figur.a gcrcbac vcri llruacoris Chnfti. C^cm .ndirodu cnim illcc dclcrto ptr loidanc in tcrrapromif- (■-im pduxit popuUhfic &: Scr- u.icor noftcr, cx ignorati.e , ^ id».,lc latrie dcfcrto , p ldm,&: iaUitifcra B.;pcifmu , in cccic- ftc Hicrul.ilcm nos pcrduxit.

^t Rufinus . Aufcs Nauc fi- lius tum clcdus cflct dux po-

fiuli,c5mutato nominc Aufc, cfuscognominacuscft, quo oftcndcrctur hoc cffcnomc, quod principibus, & ducibus coucnirccqui faluccm fjque- tibus fc populis darcc . Itaquc illc Icfusappellacuscft, tjcdu itucx Acgypco populum,& dc erroribiis crcm 1 libcratum in ccrram induxicEchic icius dicicur, qui popiilum dc igno ranci.c ccnebns , &: mundi cr- roribus cuocacum, introduxit ad regna ccelorum.

a Omncm locurny&c. Omnem locum quemcivKjHe afccnderitis refli gt^spciium veUrorum vobis dabo,crc.Lncr3 legis humi pofira cfi &:dcorfiim iacct.Nonergoafcendic,qui liccram legis fcc4.c. Scd ii afccnderis ad fpiricum,dc litera, afccdis locum cxcel- fum,quem a dco in hxrcdicaccm .iccipics . Si enim in his,q fcripca func , intelligas formas clle calcftiuir, , &: qras,qu2 furlum func,vbi Chriftus cft in dcxccra dci fedcns, cunc illii locii in heccdkaccm accipics,quia vbi Chiiftus cft,ibi,& mi 'i nifttr ciiis eric. Si crgo vlquc ad Chriflu fcdcnce in dcxtera dci perucncris,fide,vita, vircutc , puricice,&: illis veftigijs.q lauic Icliis Chriftus,&:locum lUum inccffcris,dabic tibi dc% vt non foUun tiiicians hxrcs dei,fcd cohxrcs Chnfti .

Procop.

5v^)ii l.-,uit lefus Chriftiu. T Vbi cgo fum ibi,& m:ui.tcr roc us crit.

cauerit veftigium pedis veitri , vobis tradam,

a f l.cdbimi defctta, i< inuia,&c. Et alibi. Multi iilii dcfcita: nin^i!!,^ 11:111 eiu<,>-,ux luibct viiuin.

^ ficutlocutus fum Mofi . A defcrto, & Libano

viqueadtluuium maiinum Euphratcm . Om-

nis terra Hcihxorum vfque ad mare magnum

contra foHs occafum crit terminus vefter . Nul-

lus poterit vobis rcfillcre cun<5tis dicbus \kx c tua:. SicutfuicumxVWciracrotccumtnon ^ fccundumc.unc,quicracoli

dimittam necdcrclinquun te.t Confortarc,& « ua vcra,ipfununcclliG;cfuiire

cftorobultus. Tucnim fortediuidespopulo ' L.banumvcmm. Scdquia.p

huicterram,pro quo iuraui patribustuis,vt

a f In prolpciitatc n- ierini>'l!at,iti aduejlitatene fubucrtat.

traderem eam ilhs . Confc-rtarc mirur, & efto robuftus valde , vtcultodins^&fariasomnem lege , quam praecepit tibi Moics icruus meus. Nedcclinesab eaaddcxteram,vc] adfiniilra, ^ vtincc[ligascund1a,q'jx agis Non iccedatvo lumcn icgis huius deore tuo, led meditabe- ris ineodiebusacnoclibus,vrcuftodias,6<: fa- ciasomnia,ouxfcriptaiuntin eo. Tunc^diri-

Matchz.ai.d*

ges vi.im tua , 6C inrcliigcs eam . Eccc prxcipio tibi,c6fortarc,&cltorobuftus. Noli metucre, & noli timere , quonia tccii efc dominus Deus tuus in omnibus ad quxcunque perrexeris .

quia ,p uicrcdulicacc fua auferturabea regntim^CT daturgentificientifrti SnsdusArxc gcns Antclibani"i eft,id cft, ccclcfia tx gencibus cojigrcgaca per Icfum Chf m. C Sicutfunu Mofe,&c. ^ Pro- copius. Noenim propria vir- £ tucchcjftcs vicirMofcs . Hu- iufmodiiiludquoqjert: Ecce Matt.t». volif.urnjum vlque jdconfumma ^i tioncm mu»d Madl^c taniii vir- tute fis , inqi.iit , virumque cc prxfta , ego enim tc conrma- bo, paticntiaqueac vircs,quo t profpcnai tcrram tuisalitclisdiftribuas, fjcics. confcra.Qnmcs cuasa:tioncs luxtn lcgc accurarccomponc. Lucasdcveto lefu , inquic, Capit facir' ytumdotere . Cum ■'^^•'' cnimlcgi fcfc inftarhominis fubdidiiTcr,omncm complcuic iufti:iam . Quxcunque ecia prxccpic Mofcs, fccii;,quo lcgi nos obnoxios rcdimcrcc,in quc fihorum locum adoptarcr. Non dcilcxicabeis,neq;ad dexcram,nequcadfiniftrjm,qui jnquic ; 'H,uniotavntm,mt Matth.f. afex vmis a lege decidct, doncc fiat.

Auguftinus. Exhoctcfhinonio.&aUis, probatur Mofcs Aug.Thom^y dcfundus,vt Dci tannilus,& Dcoplaccn.s,qu.imuis in eo il- q.i. fuper B la vindiAacompleca fir,ne cerram promiirionis incrarec.Ex quodacur incclligi Dcumcciam inbonis feruis fuis aliqua p corporaliccr, vcl ccmporalicer vmdicarc,& camen cos inter vafahoncfla, &: vciliahabcre.

d ^lioureccdut volumcn. Vtocopius. Eftopiisintelligcntia

^ ci,qui

NICOLAVS DE LYllA. I Tu,&: omnis populus cccum. quia cura populieyatfibi int- foftta d DeOyVt babetur Deut. 51.

a In cerram,quam cgo dabo filijs Hticl.tjuia Deo auiiorein~ ^rcfji Juiitterr.m, & obiiiiutrunt eam .

l Omnemlocum. Ex boc dicunt aliqui doflores liebrtei^^hic non folum fuit eis pi omiffa terra Iudxx, fed etiam tota h,ihitabiiii ter rj.iiuod duunt quodammodo fuijfc imvletum tcmpote Sulomonii,cui oes regesienAfiierunt tributarij, & fic exponiit^qddicitur j.I^.x.d. Vniucrfa ccrra dclidcrabac vidcrc vulcum Salomonis,cr//« guU d'fercba'it ei niuncra^idcfl,tribi:t.i, v! ipfl cxponunt . Scd pcrfe- (lius cxpeQunt impkt.dum in regc .Mcffia , qucm cxpeHant futurim regem tcmpcralcm fuper totum mundum Jcdfalfitas viriufque di&i apparet ex hoc,quod fubdiiw.

4 A dcfcrto,&: Libano vfqucad fluuiuni magnu Euphra- Icn.OnmiS,&:c.W;; cxprimumur tcrmini tcrrx hh>,s ifrael .pniiffj:.

5 Vita: tu.T. iluiaftius pofi mortetn lofuefilu Ifraelpcccaucrunt tr tuiic adueifaytfcvmm eis prxnalueiuni , vt habciurin libro Ihdi- cum..yflibi ibihaheiit^\(:&xx,fed tnale .

6 S>iciic fiii tupi MofCj&c.i» teiiclationibus diuinis,& operibus piiracitlvfis.

_. ' 7 Ica

7 Ita cro tccu m . Et hocfttis patet cx decurfu libri infequentib. t Non dimiccam nec dcrclinquam.H/V fit mnltiplicatio ver- borum idemfigvificantiu')* ad maiorem di6li affertioncm. 5 ConforC3rc,&: efto robuftus. Hic pomtur fecundum madatH de terra diuidenda, mi prxmittitur diuina confolatio,cti dicitar. Con fortarc,&: cflo ro. yidcrat enim lofu e,quod MofcsfanSii(fimus ma liiia pcrturbatus peccaueratnn aquis contradiHionis , pvopterquod priuaiusfucrat ingreffu terrtcpromiffionis, er ideo merito timebat,ne fibi aliatiid fimile accideret,& ideo a Dco fidit confolatus,& affccw ratus de terrx actjiiifitionc,& diuifionc, ideo fubditur^

10 Tucnimforccdiuidcspopulos,&:c. Dc quo iitramento ha- kr«rGc«c.3i,c. Pcrmcmccipfuni luraui dicitdominus,&:c,

11 Confortarcigitur,&:efto robuftus v.ildc.H/c/^owi/wrm-- tiionprAceptum detcge faiianda. EtpatetTttera vfquc ibi.

12 Nonrcccd.itvolumcnlcgishuiusdcorc. quia dcbebat *- lios docere de lcgc,ad quod re.iuiritur meditatio, ideo fubditur.

1 j Scd mcditabcris in co dicbus,&c. vtcuflodias , &facias,

ijuia prius dcbcb.it facercquam docere.

14 Noli mctuctc. »Wf/« hi-.mano.

i^ Etnolicimcre.t««()rf»/«fl£/<7no, quiatecurncftdominus

Dtus tuus, quttflpoiens in omnibus.

I Pra:rcritque

M O R A L I T E R.

fu,i^omnis^opulusi(cuo, . N11II115 tnim cftdcFopulq Chrifiijnifit^ranfcntpcraquas baptifmi.

■■'Chri-

lofuc Cao. I,

Qiiift.i. in

! ' lofuc dlcens li

^ ci,qiiilcgemlegic,inprittu'svcrofidc.Affiduunecnon fta- A dium rcquiricur,quod qui habct,a Dauidc bcacus pdicatur,

Omniaeniw quxftteri:, nK]Uit ,Profpe>-c fnccederjt. Luctrna pedum

i«fo*-«MiVArt;«rf.quaconfiimatusocm mctu accimorc eiicic.

a T'm'fe'p/f(?«e/!/'fc.Augug.Qu^ricur,quomodohoc praice-

pit, poftquam dominus cxhor-

tacusefteum, S£ confiim;uiic

promictens fe cum illo faturu,

cum poft niuko plures dics tra

fiuit Ioidancm:Cum enim hqc

mandaffcc , mific cxploracorcs

in lericho, qui duiaccrunc ad

Rahab, & ab iUa occulran , ^ a

rege q.uxfici , & non inucnri ,

ipla dimiccence per feneftrain

illos , & moncncc vc criduq m

moncanis laccrcnc. quatuor cr-

go dics vidccur in his cflc coa-

lumpci. Cumq; nuciaficnc qu.c

circa fe gcfta cranc , prcmouic

lefus cum omnipopulodelo- co vbieracdilucujo, & venicns ad lordancm diucrcic. Tuncpo pulus admonctur rurlus, vc poft criduu prarpararcc fc cran- fire lordancmFuiccrgohuma na difpoficio prius quod tccic jiunciari . Sperauic cnimlicuc homo hoc ficri pofic,li expioracorcs cico reuercilTcnc^quib. tardancib.incclhgicur (iiclifcriptura caccat) Dci difpolitio- nc cctcra implcta , vc lam incjpcretapudpopulu glonficari lefus. Vii fluuium craiicuro dicicur . In die iflu imipiam tc exal tarecoramfilmlf>-ael,&c. Na& illi cumquibus Dcus dicfcur loqui,aliquidhumanadifpoficioncagcre voluc inquaDcil rc<aorc libi cfle confidunc,fcd coru confiliafa,'pc ab illo mu Ixod ti b tancur,cuius prouidcncia reguncur. Vnde Mofcs canqua ho mo pucauicoriincs caufaspopuli fibi cficaudicndas, difpofi cio cuis Iccro fuggcrcnte diuinicus nuitacur. C * Pro-

^* prajcepitqilofueprincipibus populi dicens; Tranfite per medium caftrorum , & impera- tepopulo,acdicite:pr*Eparate vobis cibaria, quoniam poft diem tcrtium tranfibins lor- danernj&intrabitisadpoflidendamterram, quamDominusDeus vefter daturus eft vo-

^ bis.Rubenitis quo^;, &: Gadditis, & dimidix tribuiManafteait ; t Mementote iermonis quem prjcccpit vobis Mofes famulus domi- ni,dicens : Dominus Deus veftcr dedic vobis

a T Vafainfiima necadconfliftuin apta,ncft.ingantur & pcrcant, quibus non pennittitur doteic.llci tantuni doccri.

rccjuiem & omnem terram VxoVes veftra: &

a 5 Quinclciuntloquivcldocerc. b Sm!ti idiote.

b T Viuentimn,>]u.ira iub loje inetucruut.

filij veftri ac iumeata manebunt in terra,qua tradidit vobis Moies trans lordanem . Vos

ap.

* Procopius .Viacicum ex Man collfgerc fubcntur, nec fo lum qui indiem.vc: um m tiiduMin , ridoq; ad cocur.i traic- dionis ccmpusfuaiccivc.I.i-cr cimdfi cnim noa ocium coii quiredicommcacum flippcndic.ibac.Nunquod inccr crafcii du Man inopiaeflcnclaboracuri , vci iim vc omnib.omiiris

ad ceriam promiflam conccn- derecAd trcs cn imdics dcfn- ccpscosadhuc maf'ic,dupaf- tacisrfcu pcrado, azvma co- mcdcrunr. Tunc. n.tcrr^pro- ucntu vfdtitarc prinnnn ccpe- runc. Porro cuiufs lordanc cra icAurocommcacus neccflicas imponicur, opcru vidclicecpe nicencij;,quocu Chrifloqucac diccve.Cibus mcui efl/icere volun ^^"■** tateciusquirnjfitme. Hclixquo tNu.ii.d. quc dicicur. Surgc , & comede , ^uoHiagtandis tii/i rcflatvia. Via 3-R«g.i^' enim Dci vircucis opcracione rcquiric.

.J4 Augufi.DicmcerciumTri- Tct^f: nicacis agnofcimuscllemyfle E rium. Cibus aufc pra:pacandus fidcs incelligi dcbcT:,pcc quam in Trinicaccm crcdi tur,&: ad (a. crametu baptifmi pcruenicur. Quod crgo cfic Icfus illc dixie populo fuo,hoc nuc & vcrus Icfus p miniftros f uos,dicic po puloChnfii.-ino.Qnidcfi-.n.aliuddiccre.Paracevobiscibum ad diem ccrcium,nifi,Trinicacis fufcipicc facramcncum . b P^:bentls qHoijue. Adaman . Confidcrcnius quam formam tencanc du.E bi femis cnbus,qua: pcr Mofcn hercdicaceacci piuc,&: quam rcliqu^ noucm & fcmis, qu,E pcrTcfum rcpro miffioncm hiic fan6ta: ccrrc. Qui pcr Mofen accipiuncpor- cionem,oes pnmo gcnici func. Rubcn namque primogcni- tu5 cfl cx Tia,Gnd cx Zclpha,Manafics cx fiha faccrdocis Hc liopoleoSjVxorc lofcph. In his crgo ia cuc adubrabaf duorii c

S tor- *"

Oii? Hom.j. in Iemm({2- ue.

NiCOLAVS DE LYRA. X Pr^cepicq ; lo. Hic confequentcr ponititr diuinl mandat execntio &primo tjuaiit:tm adnytumpopidumgeneraliter^fccundoquantii ad duas iribis «^Jr dimidiamfpecialit(r,ibi;Kuhcniti!i quoq; Circapri- mum fciendum,quod prtcceptum erat Lfue de Irm/itu Iordanis,vt prf diftum efl,ponitur hic cxecutio huius tnadati,iu dicitmxVreccpitQ; lofuc principi bus po./n qualibet enim tribu erat vnus princeps,^ omneserantfubdiii ipji lofue.

i Pi a:p a. vo.ci : Hac non pottft intdligi de manna.,qferuari non po- tcrat etiain craflifiH.nifl fcria fcxta pru fabbathotrt habetur Exod.6. £a.nec umen adhuc dtfccerat mantia,yt habetur tnfra $.cap .&ideo inteligitur de alijs cibariis qu£ luncpoterant comedi afiliis lfrael,ctia ciim rnTina. vnde Dcm.z.(..di£lufuit,quodfilii Efau & Moabit£ vcndi derutfiliis Ifracl tranfeuntibus iuxta terrafuam cibaria, quodnonpo tefl intelUgi dc mana , qus non erat venalis^nec dabai aD o Idumxis et Moabtiisifed tantufiiiis Ifracl.Stcitt enim l-i confinio legis eJ- tuan geltiftmul cotcurrerunt legalia cum euangeliojic appropinquate tem fore., quomannadebcbat deficere jfimulcoticurrcrunt in vfumfilio- rum Ifaclmanna & alia cihdria .

3 Quoniam pofl di.ccc.cranfibicis lor. Ex hoc dicut expofitores noflri commuuiterjn hocfequcnles .Aug.quodIofucnofccit ifludpra- (eptudequo loquitur hic fcriptura fpiritu diuino Jld magis humano ^ propno-.qHia afine lu&ui Moyfi.,in quo dicut lofue hoc prxcepifje, fluxeruc fiptcm di:s ad minu!,ante tranfttum Iordanis,quia., vt dicHt, ante iiiud preccptumific exploratores , qui antcquam rcucrterentur , remanferunt ad nunusper quatuor dics,quiapofiqua mijfi a lofue in- tratterant ciuitatem Iericbo,& hofpitatt fucrat in domo l\ahab,excun tesinde Utucruntin mO',ta>iii crihui dicbm lanqua reucrtercntur ad Jofue vt habetur c.fe.& tuc lofue mouii cafira , & venit ad lordane : ybi manfei Htfil/i Ifraeliribus diebiis,vt habeiinfra inprincipio tcrtii capituli.& idco non vidcturveritmfu!ffc,quodfccitprxconi'.^arc.Et dicunt etiam vltra,quodficpcrmiffus esilofuc deficere,ne vitra atten tarct

taret fimlia fecerc ablqi cohjitio diumo ,maxime cit dominus dixiffet l^.ij.ipfi Moyfi.ToWc lofuc filium Nm,&Cc.f.ptfuccedaltthi, &Juid.i ibidc: Pro hoc li quid agcdum cnc , Elcazar facerdos confulec dnm. Sed ifiud difiimfaluomiiioriii:dicio non videiur confonum fcripturx prxccdcntt & fubfequcti.vt cnim patet exprxdi- clis , iutentio domini erat affecura>e lofue in principiofui ducatus , vt eumdirigeretinjuis a^ibus,diccns: Non dimiccam,ncq; dcrclin quam cc. &^pofleafubditur:Ki,hmctucre,\kmh cimcre:qm dnsDcuscuuscecumcftin oibusad quj:cunq; pcrrcxcris, & ideo non videiur conucniens.quud dotmnui inprincipiofui duatus dimiferit lumfic agere ^iriiuproprio &■ errare . Similiier hoc non cfi confhnim liter<efequenii.Ex qua videturintentionem dominifuiffe ex altare lcji, c,& date ei euthoriiafe ir. priucipio ducatusfui , ita quod populus Ifraclfibi crcderet in pojfrru & tbcdiret : vnde iia itur infra j.t. Dixicq;dfisad Iclue:Hodie incipia cxalcarccecoiani OJ populo lfracl,&:c. Etideo non eil verifimde ,quod in principio fui ducatus permijerit euprAdicercfalfttm &pr<xconi-;^te in totopo- pulo,quia cx hot crederetur quodfpiritus dmnini n'6 efjvt in eo.Et idi o dicHt Hebr.& ctia afqui e.xpofitores noflri,quod ifliid praceptu Itfue fcnbitur hic pcr anttcipati(nX:quia nonfu.tfaSti doncc exploratoret ab eo miffi reucrfiftcrut ad ipjum:&ex tunc ncfluxtrut nift tres dies vfq; ad tranfiiii lordanis,vt habetur infra ^.cap.T^n enimfacrafcri piuraJernperrefcrtgeflacodemordinequofaCla funt,fed aliquando prius facla poittrius Jcributitur,& cconuerfo &fccundum hoc accipi turfexta regula cxponendi facram fcripiuratn,prout di^mifutt in principio Genef.

4 Rube.quo.&C.H/V /;on//«r executin prxcepti quantum adduas tribus & dimidiam fpecidlitcr,quibus Mofcs affignaucrat tcrravlira lordanem, cum tali paSo,quod tnulitres & fatnilixremanercnt in vr bibui muratis,& viri bcllatores tranfiret I-)rdanc,qut>uuJq; acq ijittt efjet terra al is noue tribubui & dimidix,ff quod lofucteduxii cis ad memoria ;/t .d pafiii,vt parati fint adimplere.& patet littra vft/; ibi:

Sicuc

moraliter.

2 Tr£paratsvobis.P<:r ii\acib:inii fi^nificacur fidci rudimcca qinb.infirucdi funccathecumini adulci ance bapcifmu . Pcr trcs auc dics lignificancur cria ccmpora.f.ccpus lcgis Mofai- c.i,oe ccn>pus lcgis "cacia;,qcr inccpic a Chnfti incacnacione &• l!c iniciu ccrnx diei pccllic inflicutionc bapcifm- zp.ann. &. 1 3 .dicb. ficuc dicicur Luc. j . Et tpfclcfus erat incipiem qnafi an t-o:um 50.erf.Pcr baptifmu auc cft cranfitus ad terra promif- farn viucntium in fpc.In rc vcro poft finc vics pra:fcncis, &:

^ (juancum

quancum ad anima a culpa & pocnacocaliccr expcdica,quan tum ad cocu compoficum cx aia ic corporc in mfidi fiujm. 4 I{^ibenitis,&c.Pcr Rubcnicas qui filii vifionis intcrprct.ituc prophctx fignificatur,vndc&:anriquituspiophct(j' vidctcs appcllabatur,ficutdicitur. i.Rcg.p.b. (Jui hodiediciiurp-jpbt tafilimappellabaiuyvidtnuVcxC'iiAdKA^c\ui{ehccs intcrpdn- tur,pacri.archx" Iigiiancur,cx quib.fccundum carnc dclccdic Chriftus ,qui cfi iclicicas oium . Pcr dimidia cribii Manalle lignancuraliifanih vc.cc.oranesenim figuraiitcr cralicruc Tom.*. A i locda-

Glofordin.&NicolaidcLyra. 16

^ iotm* fopiilorum . Vniim mii pi iiuopcnitu* cirof p n.inir.-e A ot lincin,.iit(.'nuii qui pcr (Ulc, 6c ^\aui\ ln\n\\duwc h.crr- Nfi j!iiu'. illi^ qui pcr Mi>((.ii .ux-|piut hv- iiipl.iiudiint i)co,rcquicul.ttur,nilia4T

nu.«r fub IcCu .nj»uiinr,noii inrcr rc d«<vni,qul i)iin>C''U!S pfij iJ /,\ui.«(J, vtquod.iclno lclu icfcm.u'!

f{- M- V	- t. ■•"■
1
hlUC 1
tljim :..	.. . ..

I^«J

iiiokin pi.ini'.. Mulicrcstan(u,&:u)titiuc)iac

in,c.ctcri non ic-

• - I tAi»)'. rt.i#i,

liMUum . N».hiucr«.u.(iiMiMn autcmtranfitcarm.itiantc fratrcsvcftros,om bac-vu.iciVr.Mlcinonc* Viuiuc , . io,.m...H.r ., 11).,«...... v,i ........1...

' ncsfortc.sm.'fnu,6£pili;n.ite^>ci.s,d()nccclcc

« irilil.iiiniiio.l.iiifiiii. Ii 1 t^tiiliiiili. iiiinn^iin' 'rni..

rcqui6dominiisrra'tribusvcllrisi,(iciit Sc vobis

• iViiitniiiiiii.

tlcdit» &.' pofTidc.int ipfi quoqj tc'rram, t]uam

1 CKilnvl.lri* |i<in<«|imlniliiiriiii vmtiiiluin .

dominus I)cu$ vcltcr daiuruscfl cis , &: fic rc- ucrtimini intcrram pofrcfTlonisvcllra:, fi<lia-

■ Y liiiliiiriiiliii|iii<iii<»l«|iiib(i«l'l.

bitabiti.s in ca, qu'am vobisdcdit Moyfcsfa-

* Aiiir iriii|iii« iiiiiii iciliinriiil,

niulus domini trans lord.inc, contra /blisor-

SA'i)uni>iliu, ni.inf liuiiuffl. f Ail Cli.illinn.

lum. Rcrpondcrunrq; .id loiuc,arq; dixcrunt: t Omnia quxpia:apilU nobisfAcicmu$,&

1 ViiJr.Si irfilririi. Mn) li,tu'tl<'i«il.,S< milii.

quocunqucmifcris.ibinuis. bicutobcdiuimus > in cunCli.sMoy(i,itaobcdicmus,&: tibi:truum lic dominus I^us * tccu , (icut fuit cfi Moylc. ii n.^H.umnoDvcuiuiic.Mocniu) k Qiji conctadixcrit ori tuo , Si non obcdicric

mhll doCClO p0CC(l,«:U'U.M)lhll ^ 1M..iiv«ir(n«.

inu<;nio , qu -d inucu 1 iiciv.Mn) cuni5lis fcrmonjbus quo.s prxccpcris ci, moria

VCll' nCIC. NcCVldclUr n)lhlO- Tii^.,mm..»> ir^nf.\,t.,v,*