תג מ8מ1.ן חאפו1ומתמ1נצ 41,ד1611ם 6תע2עמ8מ/2ע21עפ אע צע1פ

1 +ס זאו

2 4א22/,2ג) אט 11+,/,א60אט

יע 4 ט

67 710ג10

2

א ונאת) 8608 מפופסנצ,41,א41160א

פ5דזדעפטע1,8559861א , 51 111 ג,

אט דאעס צססם תמפנסטפנצ 41 א10דע, א פדדעפט4-4 ,59 1א , 1דפ עט 1ד דע

60 881124מ19110פסנצ | 250-4900 413

)תע0ס. מע ויאע6אצ0ס80מגפ1נסמ1צ. ציעלעץ

עתד תסע ספאזספתאש? עס ןא,זא צתע4א תמ1ן1 תפ1וממנצ }ג,;11טסו1ם סתע8 ןעפ אק צ4ע1פ

;צם פעפונצסעע ,לע

4 1 01960ט) .ם 1006 1

1 1זט06ץט) 106 67 4716/ /ד111זזם1 11811ט711ב) זזוסנוזש6פ 1116 101111601101 1 ז111/50//10 .ם חזחטזסם הוח 100016 8160 208 06 +ז6ט10 1ס1011110011 16/3008 151911160118 0561 .כן /161

1010111115/6 800 614 5001 101111601101 679ט0111/'ש 160116116 8114 /רזזהבן 2 עס פמתאטזםץ סא פּמתעמזאתזא זא ז6116) 000 310615/1 8 1101

{ססתץפ 1201010021 8 68000/4.18קן 201060 עס ,6טחט 6װ00/66 סת 1 זסז1 002068 תסתק010ס עטס ע10 תסחהז1קפת1 סת 1 . ש016811014 100150 04 .151261 ,0ז16:05216 }0 1ת11202 600161/' 2084 0ס1סת 406 שט 4692 8

1285 /?זסקןסענק 4611606021ת1 סת8 +12עץעקסס 106 16506048 /6016-) 8008 ת310015 21ת14210 סת 1 תזגמנסס ססטק סח} ת1 /6ח614 18 4106 415 ,1606טשסתא עטס 04 0684 106 10 .פאססט ;טס תז -1460414160 06 גס ז106ס0 124עץעקסס +תסעזטס סת חס1תטצ 104 אעסטץ תגםקזס תג 15 +1 עס -- 0068 סתטז ששסחא טסץ 14 עס - צעסטצ 4018 0 +18צץקסס 6ע2061 תג 0(סת טסץ 1 .18061ט0ץ8ע01981121110 21 11גתזס צט עס ,153א 413-256-4900 24 סתסתק עט 5ט 024204ס 16256קן

בּראנזווילער געזאנג

מעכטבער : , בעסטראַבער לידער", 1937

האָלצשניטן פון

העלען װעסט העלער

פֿאַרלאַג בראָנזויל, ניו יאָרק, 1942

ר העווותוטאע

אע דוס עז זזצפֿאשי0תם)

יװ68061120 ונטת ציו

7 ואזסץ אטא "05חספ 80/80ז805:8" :01 זסחזטא/

ץט 8ווס4ססשׂד 8110 0684 שט מאסוסצה

2 ואזס אס ,5626 0210 {ס +װפוזץמסס

2 ,ת זזזשפאשיסחאם 46 זק יי

ווידמונג

מיין מאַמען טון איר ברודער בערל פון זגוריצע

קיין אַרגענטינע, ענטרע-ריעס, איז אַװועק מיין פעטער בערל און מיין מאַמע ווישט די וויעס, ‏ ציילט פאַרטרױערט טרערןפּערל.

פון בעפאַראַבער ערד דער שװואַרצער אין ווייטער וועלט איז ער געלאַפֿן, + קריגן דאָרטן פעלד און אַקער אוז אויף פריי זיין לעבן שאַפן.

שער און אייזן איינגעבונדן,

צונזער, מענדעלע -- פאַרפּאַקט, האָט ער לעצטן שטערן אויסגעצונדן און געלאָזט זיך מיטן טראַקט.

לעצטער קוק אויף ווייסע שמטיבער, לעצטער בליק אויף גרינעם לאַן,

און זיין הארץ ווערט ווייך און טריבער און פאַרלאַנגזאַמט ווערט זיין שפּאַן.

(ן

נאָר פון ווייטן מאַניעט מאָרגן

און עס רופט באַראָן דע-הירש,

און דאָס אויג ווערט פול מיט קאָרן, און אין אויער -- פערד-געהירזש.

רייך און שיין איז אַרגענטינע

און מענאַדווים מיילן ערד,

און די פעלדער זיינען גאָלדיק גרינע, פעטע זיינען -- קי און פערד, -

טראָגט זיך איבער שליאַך און יאַמען דער זנוריצער בערל כאַיעט,

ווייט פון שוועסטער און פון מאַמען, אָנגעכאָלעמט און פאַרטײיעם.

נאָר פאַרשוואונדן איז דער קישעף, אויס מיט פעלדער, אויס מיט פערד, סאַן אַנטאָניע איז אַ קליינער יישעוו -- קריגט בערל בלויז פיר איילן ערד,

לינט ער דאָרט אין ענטרע-ריעס, ווייט פון בעסאַראַבער היים,

און מיין מאַמע ווישט די וויעס, ציילט די פּערל אין נעהיים.

41

פּלייטים

וי קְליין עס קוסְן אס די יאָרן אין דעם כעשבן פון די דױירעס, | װי גישטיץ טיז אײגאײגציס לעבן טין דעם גרויסן סְלאָל,

דאָך ריויק זײנען די דעקאַרן פון אוודזער בלוסיסן יאָרהונדערט אה הטָפערדיס איז העלדן מוט פון טוודזער קריגערישן דאָר.

אויב די גאַנצע וװועלף סוגזם'אויף טור טום אין יעדן מרטַפן מו, א עפּאָכעס גאַנצַע ליעגען זיך טרויס פון טויטמן קסוארץ,

טען טוודזער ציים אַװאַדע זיך אין יעדן דאָר דערקעגען

און יעדע לײדפּולע געשאָמע גין אַ צוויימערס װאונדיק האַרץ.

עס זיינען קינדער יידישע קיין ניו יאָרק אַנגעקומען.

געבוירענע אין בלוט פון שכיטעס און פון שלאַכטן,

מיט סרייפע-שרעק אין אומרו-אַפּלדיקע אויגן,

מיט דוירעס לאסטן אַף די ביינערדיקע פּלײיצעס --

האָכן זיי די ערד פון נייער וועלט מיט צימטער-מריט באַמראָטן. און געקומען זיינען זיי דורך אַלע װאַסער-פלוסן, | און דורכגעשניטן גרענעצן מיט אַלע שװואַרצסטע שמעגן,

און מיט הינמטער-געסלעך זיך נגעשלייכט דורך קרוין-שטעם קראַכן, דאָך האָבן זיי קיין שיינקייטן אין הערצער ניט באַנומען

און האָבן ניט קיין פריידן צו געדענקען.

די קרייטן-ברעגן פון דעם קלאָרן דניעסמער,

די מוטנע ווייסל און דער בלויער בלענד פון דעם דונאַי,

די שקװאַלן פון דעם שווארצן יאם, דער באָספאָר, אַדריאַטיק, דער נליװוער-פּוך פון ווייסן יאַם, דער באַלמיק און אַטלאַנטיק, די פּאָרטן פון קאָסטאַנצאַ, סטאַמבול, אַטען און נעאפּאָל, / די געטאָ-שטעט פון יאַסי, ווארשע, פּראַנע און בערלין,

װאָס האָבן זיי גענעבן פּליימים אויפן וואנדער-וועג?

װאָס האָבן זיי נעטיילט פון גלאנץ און רום?

אין יעדן לאַנד אַנטקעגן איז געקומען בלויז די נויםט,

אַ יעדע אויפנעשטרעקטע האַנט באַקומען האָט בלויז אָרעס-ברויט.

נלן

וי פי דערשראַקענע אין פראַכט-שיפן צונויפנעמריבן,

און אָנגעװאַלגערט קינד-און-קייט אֵף פּערינעס און זעק,

האָט די פליכטליננ-איידע פאר יעדן שאָרך און שאָטן איינגעציטערט. און יעדער בייזער יעכץ פון דאַמפיקער סירענע,

און יעדער שטאָליגעקלאַנג פון שווערע אַנקער-קייטן,

האָט וי מיט שװוערד-און-שפּאָרן זיך אין בלוט צעקלימפּערט.

און שוידער-שטראָם האָט אין געדעכעניש זיך אויפסניי צעשוימט און נאַזלענדיק געלויערט איבער שלאָף מיט װויסטן נעכטן,

און כאָלעם-נרויל האָט אויסגעוועבט מעשונענע געשפּענסן

אין פינצטער-װואַלד פון נעפּלדיקן, אומבאַקאַנטן מאָרגן,

און אפילע ווען דער יאם האָט מיט לעװאַנעיזילבער זיך צעבלעזלמ און ס'האָבן די מאַטראָסן נאָכן טאָג פון שווערער מי

צעסטרונעם די גיטאַרעס און צעצוינן אַקאָרדינע-פאַלדן,

און געזונגען פערענאַדעס און האָפּערדיקץע יאַם-באַלאַדן,

און פרייד-און-לייד-געזאנגען פון אַלע ווייטסטע פּאָרטן --

האָט אויך דער שטילער ניגן פון כצאָס אַרױסגעקלאָגט

פון אַלע טיפענישן פון די אָנגעגדוזעװװועטע קעלערר-באָרטן,

און פון אַלע דעקךווינקלען איינגענורעטע, איינגעדעקטע,

האָט כאָר פוז קינדער יידישע, פאַריאָסעמט און פֿאַרװאָגלט,

מיט יעהודאָ האַלייויס יאָס-ליד זיך צעוויינט.

81ן

מיר זיינען די קינדער פון צװאַנציקסטן יאָרהונדערט, מיר זיינען דער בלומטיקער דאָר

געבוירן אין בלוט און אין ווייען.

די זויערע מילך פון טרוקענע מאַמעשע ניפּלען,

די געזאַלצענע טרערן פון פאַרנאָסענע טאַטעשע אויגן, זיי פליסן מים אומרן אין אונדז,

די צעבראָכענע דעמבענע מולמער

איז געווען אונדזער סקריפּנדיק וויגל,

דער שכיטעגעיאַמער און דאָס גסיסעינעוויין

זיינען צוקאָפּנס געווען אונדזער וויג-ליד.

דער מוים האָט אין היימישן שטעטלשן נאָרטן פאַרזייט בערגלעך מיט פּאַרשניטענע ברידער-קװאָרים. זיינען אויפגעגאנגען די פּאַלינענע בליטן

מיט בלעטער -- גרוי-גרינע וי גאַל,

מיט קוויימן --- צעאייטערטע וי בראַנד.

אונדזער מרוים, אונדזער קינדערשן הימל

עס האָבן פאַרװאָלקנט די שמאָלענע רויב-פייגל

מיט זשומען פון קוילן, מימ רויך און מיט שוועבל,

איז די סרייפע געװאָרן אונדזער איינציקע זון,

און רינשטאָק-טראַנשייען -- אונדזער איינציקע רו.

{פן

מיר האָבן אף מיסטן געקליבן דערנערונג

און מיט פלום פון די אויגן באַטאַמט אונדזער ביסן. מיר האָבן פון די צױבער-פאַרפּעסטעמע קוואלן געטרונקען דעם ניפטיקן טייווע-געטראנק

און אין שלאָפּלאָזע נעכט געוויינט וי שאַקאַלן,

מיר האָבן דעם חונגער געשנימן מיט אייליקע ציין און מיט שפּאָט אים דערטרונקען אין שוימיקע רייד. מיר האָבן די ספּערן געמאָסטן מיט פינצטערע אױיגן, איז די מידקייט געקומען -- א שלאבערדיק פליסן און מיט טערפּקע דעלוזיעס פאַרשלעפּערט געדאַנק.

דאָס שלאַכט-פעלד געווען איז אונדזער װאַרשטאַט,

דער רידל און די שווערד --- דאָס געצייג,

דער מויט אונדזער מייסטער און מיר די געזעלן.

האָט דער רידל געפּאַלמעסט די ערד באַם שיין פון דער לעװאַנע, האָט די שווערד געשניטן געביין אין פּלאַם פון דער זון.

איז דאָס ליד אונדזערס -- קלאַנג פון שאַרף איבער ביינער.

פון דינאַמיטענעם אויפריים אין שאַרבן,

פון טאָרפּידאָשן מויך אין כװאַליקן נידער,

פון פּראַפּעלערשן זשום אין פלאַמיקן פאַלן,

פון שראַפּנעלישן שפּליטער אין געוויין און אין צאָרן.

1

און דאָ באַ די ברעגן פון פעלזיקן באָוול

מיר האָבן פאַרנעסן דעם אַרט וי צו וויינען

און מיר האָבן קיין האַרפעס מיט זיך ניט געבראַכט און קענען בלויז צאַר אויף טורעמס אויפהענגען. און קיינער ניט קומט באַ אונז בעטן געזאַנגען

און קיינער ניט שטרעקט זיין פריינדלעכע האַנט, בלויז דער אינזל באם יאַם מיט גראַניט-פּאַליסאַדן שיקט פייער-סיננאַלן אין פאַררוכערטע ספערן

און אָטעמט מיט גאַנג פון דינאַמאָ-מאַשינען,

און שאַטנט מיט שמויב פון פאַרלאַשענע שטערן.

און זינגען די זיידעס אַרױיס פון די ספאָרים

די עפּישע זיגן פון דעם שיינעם אַמאָל,

| די לירישע קלאַנגען פון אור-אַלטן נעכטן,

ווען ליכטיקע זונען באַגילדט האָכבן פעלדער און לעװאָנעס באַזילבערט האָבן טייכן מיט רו. זויערט אויף אין אונדז דער וייניקער נעכטן, און עס פּלאַקערט נאָך מער אונדזער היינט. גייען מיר שטאָלץ צו דערגרייכן דעם מאָרגן, מיר, דער פאַרשאָלטענער, װאָגלענדער דאַר, מיר, די קינדער פון בלוט און פון צאָרן.

}1

אָ, פרייחייט-געמין, אף טורעם אין ניו יאָרקער האַפן,

וואו ס'גיסן האָדסאַן און איסט-ריווער זיך אַריין אין ברייטן אַקעאַן, חאַלט הויך דיין אויסגעשטרעקטע האַנט מיט אויפגעפלאַמטן פאַקל, עפן אויף דיין בוך מיט אויצרעס וואונדערלעכן וויסן

און ווייז דעם װאַסער-וועג אונדז צו דער נייער וועלט.

דו ביזסט דאָך אויך א פליכטלינג און אַ פרעמדע,

אַ פאַרטריבענע פון פּראַנקרייכ'ס שיינע ברעגן,

אַרױסגעריפן פון די גרודעס אַרצן פון לאַרעין,

אױסגעשמאָלצן אין די קעסלען פון פּאַריזער גיסערייען

און אויסגעפורעמט דורך די הענט פון פרייע קאָמונאַרן.

און געזאָלט האָסטו אַ שמאָלצע שמיין באַם אויסנוס פון סועץ, א פאַרבינדערין פון וועלטן, פון יאַם מיט יאַמען,

א פארברידערין פון פעלקער, פון שטאַם מיט שטאַמען,

פאַר שװואַרצע מאַטעריקן -- אַ ליכט-זייל פון פּראָגרעס. נאָר פראַנקרייכס הערשער האָבן זיך פאַר דיר געשראָקן, פאַר דער הייסער לאַווע אין דיין שטאָלימטשוהון, | פאַר דעם פייער אין דיין אויפגעהויכטער האַנט,

װאָס קאָן נאָך ווידער אויפלויכטן די אַלמע יאַם-סוף וועגן, וואו מוישעס קינדער האָבן צו דעם פרייען לאַנד נעצויגן

און פּאַרעס כייל ליגט אין פינצטער-גרונט פאַרלוירן,

1

נאָר מ'האָט דיך דאָ באַ די פעלזן-פּאָרטן פון מאַנהעטן

מיט ערפורכט אָנגענומען אַלס אײיראָפּעס טייער, ליב געשאַנק

און ניו יאָרקער קינדער אין אַלע שפּראַכן און דיאַלעקטן

געזונגען האָבן דיר א לידער-לויב און רום-נעזאַנג,

און אייניקלעך פון דעם רעװאָלט באַ לעקסינגטאַן און באָנקער-היל, די זין פון אויפשטאַנד בא דער האַרפּערס פערי

און װועטעראַנען פון פרייהייט-זיג אף געמיסבורנער פעלדער באַהאַנגען האָבן דיך מיט אויפגעפאלדעוועטע פאָנען, אַדורכגעשאַסענע אוך אָנגערױכערטע אין קאַמף

און איינגעטונקענע אין בלוט פון העלדן-מאט.

איז נעס-זשע פרייהייט-גייסט, אונדז װאָנל-קינדער אויף און צעפיר אונדז איבער די. ניו יאָרקער נאַסן

און ווייז איעדערן זיין נייע היים און אָפּרו-פּלאַץ

און זאָג איעדערן א װאָרט פון האָפּענונג און טרייסט,

אָ, זאָג, װוי היימיש איז מאַנהעטנס שמיינערדיקער באָדן, און וי פּרוכטבאַר איז דער טאָל פון בלויען האָדסאָן --- פּאַר קנאָספּן ווייסע פון פּאָדאַליער גרינע פעלדער,

פאַר פּאַזשימקעס פון פּױלנ'ס צױיבער-װאַלד,

פּאַר בורשטינען-טרויבן פון בעסאַראַבער ערד

און פאַר ווערבעס צאַרטע פון דעם טריבן ליטע-לאנד,

| {

ב ר אַ נווויל

איך האָב אַ אענדליק יאָר געאָטעמט בראַגדיק ליד פון קוניע אין בראָנזטװיל-שטאָט, אין קרייז פון אַרעם:מאָלצײט ברויט. און ס'האָט מיין פערז אין אייגן בלוט זיך אָנגעגליט

און זיך. געשליפן איבער שאַרפּשטײן פהן דער גויט.

איך האָב צן טייר" טור צטטבוביס יאר אלײן זיך רעסרוטירט אט אַװעסגעטראָגן פולװער-הארץ טין לאַגער סון מיין סלאָס, אט סיחאָבן טרײע קריגער מיך מיט ליבע אויפגענומען, אוו מיך געלערגט אויסשײלן דעם צאָרו פון דעם האָס.

14 מווטער- צאָרנדיקע, שטער-טורשאַפנדע דעקאַָדע,

אין דיר געצײטיטט װי אין פעלד האָט מײין בונטאַריש ליד, אַ לויטערעד בין איך אַרױס פון אונטער דיין סאָטאַדלע און פריידיס העלט מין הייגט מיט מאָרגשיין באַגילדט,

= -ו

ב א

אַ, בראַנזװיל, ליבע האָרעפּאַשנע מאַמע,

אייגן אונדזער בלוט איז דיין שוסטער-שניידער ייכעם. דו האָסט אונדז אױסגעטראָנן איבער אלע יאמען,

און אַף דער נייער ערד געבראַכט אונדז אַף דער וועלט. און מעגן , יענקיס" אָפּשפּעמן פון אונדזער שטאַמען, און אָפּלאַכן פון דיין געווירצטן יידיש,

ביזסטו נאַך אַלץ די איינציקע און טרייע מאַמע,

די האַרציקסטע און יידישסטע פון צווישן שמעם.

אָ, בראַנזװיל, אונדזער שמאָט, געליבטע,

אף עוועניוס און קרומע גאַסן דיינע,

אף גאַניקעס, אַף ראָנן און אַף מרעפּ,

מיר טרעפן זיך דאָ דיינע קינדער אַן:

דער כמורנער יונג פון דער שמילער ליטע,

די טרוימער פון פּאָדאָליע און אוקריינע,

די לוסטיקע פון בעסאַראַביער סטעפ,

די סטאַטשניקעס פון לאָדזש און פון סמאַרנאַן.

| 17 {

עס האָט דער בייזער שכיטע אָרעם

אַרױסנעריסן אונדז פון דעם דאָרפיש גרינעם לאַן און וי מיט װאָרצלען צימערדיקע סאָסנעס ווייסע באַ ראַנדן פון אַ וועלט-שטאָט איינגעפלאַנצט.

עס האָט די צייט פון שמרייט און שטורעם אונדז מאַכנעסװייז געבראַכט אַריבער אַקעאַן, און בא די האַרבע זומפּן פון קאַנאַרסי

דעם ווילדן דזשעז אין אונדזער בלוט צעמאַנצט.

ס'האָט מאַנהעטן מים א דריל אַ װועג צו אונדז דערשניטן און זיך צעיאָגט אַף דעם שטאָליגעפלאַסטן גאַנג.

מעטאַל האָט זיך צעשריגן העכער דעכער

אַף נויטן-שלאק פון אונדזער בראָנזװיל שטאָט. -

און דורך שפּיל פון לינאָטיפּ מיט מעשענע מאַטריצן, דורך דרוק-מאשין מיט װאַלצנדיק געקלאַנג

דערהערט מיר האָבן פרייחייט רוף מיט נייע װערטער: אין רייען קעמפערישע איז דער יוגנט'ס אָרט !"

| 181

וע כ צן

זיינע זעכצן שטעטלדיקע הונגערײיאָרן האָט ער געבראַכט צעטראָגן אַ קלומיקל אַן אַיינגעקניפּטס אין צאַפּלדיקער יינגל-ברוסט,

און מיט שלאַבער-מטריט אין חיימישע צוויי כראָמאָווע שמיוולעטן, װאָס שלאָגן אָן מיט שמיפטן פּאַלגישע אִף גווירעשע אַספּאַלטן, דערשראָקן האָט ער אייגן בלוט און מיט אויפגעשוימטע בירע אויגן דערזען דעם בלעזלענדיקן שוים פון מענטשן אוף מאַשינען; | דעם מעטאַלענעם געקלאַנג פון רעדער שטאָלענע אַף בריקן-שפּאַלן; דעם פייערדיקן טאַנץ פון ווערטער-סעגלען איבער דעכער-כאָלעל;- דעם גװאַלד-געשריי פון טינטן-שטאַבן איבער פלאַטער-בויגנס;

דעם ליפּן-שמיר און פּלעפּערדיקן היפמן-ציטער פון דעם דזשעז.

אָוונט-שול.

פיר יאַטן זיך טרעפן אַף אָוונט-שול באַנק. עס פאַרקניפּט זיי דער פונק פון אַ העלן געדאַנק.

די נעכט זיינען שיינע, דער כאָלעם איז יונג, און איינער פון זיי האָט א גאָלדענע צונג.

צעקלינגט זיך דער קלאַס מיט האָפּערדיק װאָרט, און כאַװועריש ווערט דאָס פּלאַפּלדיק אָרט.

גייט מען פֿון שול איבער פּיטקינער גאָס און מען האַמפּערט אַזױ וועגן ליבע און האַם.

ביז שטיין מען בלייבט באַ אַן אָפענער מיר, וואו עס פינקלט דער נומער: ,אַכצױיפערציק-פיר".

62

ר אַנכין

דער כוישעך דרויסן גיסט מיט צעבערדיקן כלין,

דער כעשווענדיקער ווינט טרייבט מענטשן פון דער גאַס

און שלאָגט מיט רישעס אין אַיעדן בוידעם-שטיבל אָן,

און װאַרפט אַ בלודנעם גייער באַ אַן אױפּגעפּראַלטער טיר.

דאָס זוכט ער דאָרט מיט די מאַטע אויגן אַרױף די טרעפּ אַהין צו קומט ניט ווער אַנטקעגן און לויפט און זאָגט דאָרט אָן

אַז אָט קומט ער שפּעט, אי מיד, אי הונגעריק, אי נאַס,

און קען ניט זען דעם נומער , אַכצן-פערציק-פיר".

אין ,אַכצן-פערציק-פיר" איז טומלדיק און העל,

און טרעפּ פאַרנאַסענע זיי פירן צו אַ פרייד,

וואו דורך סטענגעס רויט און װאָלקנס רויך

פיל ליבע נעמען לויפן אום פון מויל צו מויל :

יאָסל, שימקע, כאַים, סאַל, איטקע, בעל,

בושקע, גערשן, מיני, פייגע און כאַנױך. -

און מיטאַמאָל : --- , דאָנכין איז שוין דאָ, ער גייט!"

און כאַליאַסטרעדיק עס ווערט דער צאַפּלדיקער קנויל.

און אָט שמייט ער שוין אַ ליכטיקער מיט פּלאַטער הענט און רעדט מיט זינגעוודיקן מאַמע-לאָשן פון װאָלין,

און דערציילט פון טעג העראָאישע און בראַווע יאָרן יענע ווען מעדינעס צאַרישע געפאַלן זיינען איינגעקראַכטע, און מאַסן הונגעריקע האָבן צאָרנדיק געברענט

און פון אַ בראָנעװיק געשטראַלט האָט לענין

און אָנגעויזן אַפּן מאָרגן און פאַרטייטשט דעם זין

פון פרידן, ברויט און גרענעצן פון רויט-אַרמײ באַװאַכטע.

}{

דערציילט מיר

דערציילט מיר פון אייגענעם לעבן, װאָס האָט אייך געבראכט זאָ אַהער, ווער האָט אייך דערנערונג געגעבן,

און צי איז אייך די נוים געווען שווער.

דערציילט מיר פון מאַטן און מאַמען און צי האָט איר כאַװיירים געהאט, פון װאַנען אייער ייכעס טוט שטאַמען און וי שיין איז אייער דאָרף אָדער שטאָט.

כ'קום פֿון לאָדזש, פון זיידך-וועבער, כ'קום פון אַמכאָדיקער הויז,

כ'בין פון שטענדיק אָן אַ געבער,

איז מיין רייכטום --- אָט וי גרוים :

כ'האָב צוויי הענט װאָס ווילן מטוען; כ'האָב אַ האַריץ װאָס וויל גענוס; כ'האָב אַ מוט װאָס וויל ניט רוען; כ'האָב אַ צונג װאָס פרענט פאַרװאָס.

יאָג איך אום די וועב-מאַשינען און כ'פאַרטאַכלעװע מיין קראַפּט, נאָר פון אָװונט ביז באַגינען

בין איך טעטיק וואו מען דאַרף.

{1

פ יי גל

אף די װאַרשעװער נאַליעווקעס, נאַװאָליפּקע, שענטאָקשיסקע, מראַנן פּאַנעס מיינע קליידער, געניי פון פייגל דער מאָדיסטקע.

און אָט דאָ אין גאָלד-מעדינע מו איך לעכעלעך בלויז שלייפן און די זאָרג אַרום די אויגן בלויט אין שלייפּערדיקע רייפן,

כ'בענק נאָך אויסגעצירמער וארשע, כ'בענק נאָך אירע צאַרמע לידער און אָט דאָ איז , פערציק - פיר"

בין איך איינע צווישן ברידער.

גערשן

מיינע הענט און פים וי צווייגן

פון דעם גרינעם בערשעד-װואַלד

וואו מיין טאַטע -- שלאַנקער שאַפּער האָט באַװאַכט דעם פּאָרעצ'ם גאָלד.

מיינע אויגן װוי די לייכטער, מיינע ליפּן װוי דאָס שטיל געבעט פון מיין מאַמעס טרערן-טכינע אין דער אַװנמדיקער שפּעמ.

מיין געלעכטער וי די ברענן

פון אַן אויפגעפּליושקעט טייכל, וואו אַ װאַלד-קינד לויפט אַרום מיט זילבער-שטראָמען אַפּן בייכל,

} 1

בוש ק ע

כ'בין ווי אַ קאָרן-בלימל

ווייט פון גאָלדענעם פּאַפּשױי, אַן אָפּגעריסן בסאָמים-פלעשל, דין און ציטערדיק און בלוי,

מיינע ברידער -- מעד צעשפּילטער, וויינען פון אַרום דעם דניעסטער ‏ האָבן מיך אַהער געבראַכט --

א צאַרטע און בענקעוודיקע שוועסטער.,

בין איך וי אַ קניפּל הימל װאָס פאַרבלייכט און בלויט צווישן גראָזן און פּאַלינען, צווישן צאָרנדיקן רויט.

ה י י מ אַ ן

איך בין א קאַלװעריער

אָכער ניט קיין , דייטש",

איך פאַרשמיי אַ קאַלװעכױמער און פון פּינטעלעך דעם טייטש.

כ'האָב אין חיימישער יעשיווע זיך פאַרשאַרפט אַ ביסל

און פון טאַטן זיך געלערנט ציקלען שורע-גריסל,

כ'האָב פון מאַניד און בונדיסט אַנטליען הויכן געמבע-שאַל, רופט מען מיך אֵף פּיטקיךגאס -- דער יוננער בראַנזוילער לאַטאַל,

25

פוליע

ב על

ווילט איר, בין איך שטיל און פלימיק

וי דאָס טייכל איבער פטעפּ אוקריינער, און דעם בעטלער'ס קליננ-באַנדורע וויינט אַרױס פון שטימע מיינער.

ווילט איר, ווער אִיך בייז און ראַשיק וי די דניעפּערשע פּאַראָגן,

און באַטראַקעס אַף די פערד

טוען אין מיין בלום זיך יאָגן.

ווילט איר, ווער איך לייכט און שפּאַסיק וי א קאבצעניוק אין שפּיצן,

און אין אַלע וויסטע סאָנים

ב'שלאָג ,אֿלײיכעמדיקע" וויצן.

איך בין אַ נייע צווישן קעמפער און כ'האָב ליב מיין בעני-באַי,

גיי איך מיט אים סטרייקן שעפּער און דאָס האַרץ מיינס קוועלט אַזױ.

און ווען מען ברענגט אונדז אין נגעריכט, ווערט דער ריכטער גרין און געל,

עס צינדט זיך אָן זיין בלאַסער פּליך

און ער טוט אַזא באַפעל :

,גיט זיי ניינציק לאַנגע טעג,

עס וועט זיי אויסמענטשלען אַװאַדע !" גייט די כעוורע שמאָלץ אַװעק,

פייפט אַף נאַנצער כאַדנאַדיע.

} {

שלו

איך געדענק דעם ערשטן פרילינג, איך געדענק מיין ערשטן מאַי.

ס'איז די שוסטערנאַָס אין בלומען און מיר כיידער-יינגלעך --- פריי !

יאָנן מיר אַראָפּ צום מאַרק - פּלאַץ, גיסן זיך אַריין אין ערשטן מאַי, און וי אויפנעפלאַמטע פאַנען פלאַטערן מיר --- קינדער דריי.

באַרוויסע אֵף די כרוקירטע גאַסן, אָפּנעריסענע אין ערשטן מאַי, קוועלן מיר וי אַלע זונען,

מיר, כארמיצווע-ייננגלעך דריי.

--- העי, אַרױסט פון דאָנען, שקאָצים, װאָס מוט איר דאַ אין ערשטן מאַי ? --- שוסטער-שניידער-קינדער זיינען מיר און ס'איז אונדזער ערשטער מאַי!

60 אמאסא יעיעמואשש. = יתוא . יא אייםוט אי אמ שתמנ / = וט ., *4 6 = -= יי - = - - + = 90

א ודלצ גב

8

ערשט געכטן

ערשט נעכטן האָט די מאַמע מיך פון הויז געטריבן: -- ניט סאַם די קינדער מיט דיין טרייפער צונג !

און היינט האָב איך מיט שמאָלץ און פרייד פאַרשריבן צוויי יונגע ברידער אין דעם לענינשן קאָמיונג.

ערשט לעצטן יאָר אין טאָג פון ערשטן מאַי, געגאַנגען בין איך איינער פון אַ הויז-געזינד, און חיינט מאַרשירן מיר אינדרייען אין אַ ריי -- דער עלטסטער, מיטלסטער און מאַמעס-קינד.

ערשט נעכטן האָט דער טאטע מיך געיאָנט אַרונטער : -- ניט ווייז אי הויז באַ מיר דיין פרעמדן פּאַנים ! און היינט קוקט ער מיט שרעק און מיט באַוואונדער אף אלע דריי צעבונטעוועטע באָנים.

פריליננ

די זון האָט היינט צעשמייכלםט מיינע שויבן

און צעבלימלט לאַטעסדיקע קאָלדרע פון מיין בעט. א ווינטל-צוג באַפּאַלן איז מיין בלאַנדן שויבער

און צעפּלאַפּלט בלעטלעך פון מיין לידער-העפט.

די קנאָספּעדיקע צווייגן קלאַפּן אָן אין פענצטער

און מיידלשער געזאַנג קלינגט צאַרםט און וויליג,

האָב איך אױיסגעשניפּסט מיין העמד דאָס שענסטע

און אַרױס אַף גאַס באַגענענען דעם פרילינג.

די גאַסן בראָנזװילער, פאַרהאָרעװעט, פארשמייעט,

ניט זיינען פרילינגדיק געצירט וי מיין געמיט.

מיט פלייש און גרינסן איינגעווירצט און איינגעזייערט, זיי רייצן הונגער בלויז, נאָר זעמיקן אים ניט,

|6{

בראַנזװילער זינגער

אין דרויסן אַ פּראַכט, אין דרויסן איז פרילינג, און מאַיאיקע זון באַגילדט אַלע דעכער. אינצווייען ארויס זיינען בראַנזװילער זינגער באַנעגענען פרייד פון בראַנזװוילער טעכטער.

פון ערגעץ א האָרן מאַיאָפּעסט א ניגן,

א ריקודל קומט דורך גלאָז פון ווימרינע,

אַ פּאַרדװייקעטער קנויל --- אַ מענגע מיט יידן -- פאַרגײט מיטן פלוס פון טענערלעך דינע.

טוט גערשן אַ קלאַפּ מיט צעשקראָבעמע גייערס, פאַרװואַרפט איבער סאַלן די בלאַסע יאָדייעם,

די קודלעס צעפּלאָסן וי ווינטיקע פּייעס

און ליפּן צעסווישטשען אַ זומער-לעכייעם.

געפעלט עס די יידן דער שקאַצישער שפּאַס,

און שיסן אויס אַלע אַ חאַרציק נגעלעכטער.

און ס'גייט שוין א פריילעכם גאַנץ פּיטקינער גאַס, און עס קוועלן פון פרייד די בראַנזװילער טעכטער.

27 {

זע, נאָר, וֹע. + .

בא ראָזינען איז היינט א לאַטקע - פּאַרמי און סאל און גערשן זיינען אױיסגעפּוצט,

די שיך זיי גלאַנצן מיט 8 פרישן שמייכל און די שניפּסן שרייען -- צונטער - בלוט.

-- זע נאָר סאַל, די שװואַרצע אוינן, ביזסט אַ מייוון אף דעם אוילעך ? איך בין נרייט צו גיין אין פייער, אויב דו שטערסט מיר, קוילעך !

-- זע נאָר גערשן וי זי שמייכלט, האָסט געהערט אַזאַ געלעכטער ? כ'ווייס שוין אַז מען רופט זי איטקע פון אַ הויז פון זיבן מעכמער,

מען זאָנט זי איז א מויד א ברען, קלעפּט אוים רויט די בראַנזװיל - געגנט. עס זאָגט דאָס האַרץ מיר, ברודער, כ'האָב מיין ליבע היינט באַגעגנט.

קום, איטקע

קום, איטקע, שפּאַצירן צום פּאַרקװעי, וואו עס בערגלען דאָרט טעפּיכער גרינע, וואו דער אָװונט אין צאַרמן פאַרגיי דרימלט איין צווישן צווייגעלעך דינע. ס'איז גוט אַזױ שוועבן אין הימל ‏

און ווינקען פּאַרשייט צו די שטערן, ס'איז גוםט אַזױ אָטעמען בלימל, באַפּליגלען דאָס האַרץ און נימ-ווערן.

28 {

ביל פאָ סט ער

עס האָבן קעמפער זיך פאַרזאַמלט יובלען גרויסן זיג מיט אַ יאַנטעו - מאָלצײים אין אַ פּראָסטן אינדערװאָכן. וועטעראנען - זינער האָבן זיך צערעדט, און בלוטן בראַווע האָבן זיך צעשפּילט מיט יעדן נייעם פלוס פון קרינל ביר,

און פרייד האָט אױסגעשפּינט אַ נייעם רום פאַר אַלטע אויסגעדינטע שלאַכטן, -

געזעסן זיינען דאָרט רעקרוטן גרינע

מיט ערשטן פּוך אף ניט - געגאָלטע קינען, געקומענע פון בראָנזװיל - שטאָט פרייוויליג דעם פאָלק צו דינען.

און אין דעם קריגער - קרייז געגאַפט פון העלדן - מוט און קלאַנג פון שלאַכט

און אַז דער צויבער - שוים איז אַריבער אַלע ברעגן, אויפגעשטאנען איז ביל פאָסטער, שלאַנק און ברוין, און זיין פעסטע האַנט צום רעדן אויפגעהויבן.

איז מיטאַמאָל דער טומל שושקעדיק געװאָרן

און דער געלעכטער האָט זיך אָפּגעעקט.

אויגן האָבן זיך אַ שיפנעמאָן צום רעדנער

און פאַרכטיק שטיל געװאָרן איז אין זאַל.

און גערעדט האָט ער פון ניכטערקייט און זאָרג, פון באַגין װאָס באַזױמט שוין שויבן, |

פון טאָג װואָס ברענגט די נוים צעטראָגן

און לאָזט זי װאַקסן באַ דעם קאַבצנ'ס שוועל, פון הונגער - טויט װאָס צערט אוים קינדער און פון סאָנים װאָס פאַרשמעלן פרייע וועגן.

| 9 {

6

וו

=יעפט

:

ו

און געקוקט האָט ער אַף די יונגע װאַלונטירן, וי ס'צונטערט אום דער פרילינג אין זייער בלוט, וי שוידער װאָרט שלאָנם אָן אין ווייכע הערצער און צאָרן צינדט זיך אָן אין פייכטן אויג.

און גערעדט האָט ער פון מאָרנן און פון זון,

און ס'האָט זיין פּאָנעם זיך צעשיינט מיט ליבע ווען ער האָט באַם נאַמען זיי גערופן צו דער פאָן.

און ווען ער האָט די הענט געהייסן הויבן

און טרייהיים - שוואוע אַף די ליפּן ברענגען, און אָנשטאָלן די ברוסט פאַר ערשטער שלאכט, געפלאַטערט האָבן הענט אוז יוגנט - הערצער און אָטעם איז אין האַלדז געבליבן הענגען

פאַר ערפורכט און פאַר פרייד,

ןספן

אַלמאַ מאַטעף"

צו דיין װאַרשטאַט פון װאָרט און זילבן, צום פּעןדגעוועט פון שרייב-געזעלן, געקומען בין איך וי אַ פרישלינג-שילער און פלאמטערדיק אַריבער צויבער-שוועלן.

צו דיינע נייעס-געדעקטע לאַנגע טישן אין ציטער בין איך דורשטיק צוגעפאַלן אוז כ'האָב געשעפּט מיט פולע זשמעניעס די לעבעדיקע פרייד פון דיינע קוואלן.

א שטראַליקער כ'פּלעג קומען אין באַנינען און ערשטער פינגערן די בלעטערדיקע גרוסן. פון גאָרער וועלט אֵף אַלערלײ פּאַפּירן פלענט טינט אַף בלאַנקען זיך צעשמועסן.

אַ צונטערער כ'פלעג שפּעט אין די באַנאכטן שמיין לעצטע ואַך אַרום די , טיק"-מאַשינען און פּאַסמעס ווערמער -- פרייד און ליידן --- אי וואונדער - מייסעלעך צעשפּינען.

אין מעשגעקלאַנג כ'פלעג נאַכטאַנצן די זעצער װאָס שפּילן לעצטע שורעם אַף קלאַוירן,

און נאָכיאָנן דעם הייסן בליי ביז דרוק-מאַשינען -

און ערשמער זיך מיט דיר באַצירן.

און ווען אין ווייטן פּרעכטיקן דעטראָיט איך פלעג דיך אָפּװאַרטן אויף באַנען, מיין האַרץ פלעגט בענקען נאָך דיין װאָרט, וי פ'גאַרט אַ קינד נאָך ליבער מאַמען.

2

8 פמו א' יי

ווו

;

68

: : == א אי

ווו

= י

יא

בי ה! /4

ר | שער 2 יי 4 21 ,גב

4

עלי שערשעווער

(אין אָנדענט פון דעם געפאלענעם. בראוזווילער חעלד --- אל טלעסטאַנדער)

זינג, זינגער, אונדז דאָס ליד פון מוט מיט רײד װאָס קלאָרן און באַזיגען פּון פּלײצעס אױסגעשטאָלט אין גלוט, פון הענט װאָס רודערן מאַשיגען.

ציעגלי טין אוודז דעם פווט פון מענטש בעבלאָז אין בלוטן צאָררפייער, צעפלאַטער הערצער שִפּראַך טון העגט, צעפּלאַסֶער אויגן --- העלער, פרייער.

צעװיקל פּלאַמיק טוודוער פֿאָן

| און רוף צעשאַל אין אַלע װײיטן -- דאָס לעבן אונדזערס מאָגט פּאַרלױירן גליק פון טַלע צייטן.

ו ( ( ת ‏ / אצ 1

/

0 =

2 * יט 6

| ווו א

שלאָפּט, קינדערלעך מיינע, שלאָפט איין, און טרוימט אוים א כאָלעם דער מאַמען, וי מיר פּאָרן אַריבער בעשאַלעם דעם יאַם און קומען צום טאַטן צוזאַמען.

אָ, איך בענק נאָך אים, קינדערלעך מיינע און לער אָן אים איז מיר אין האַרצן,

ווען כ'דערמאָן זיך פאַרפלויגענע פרייד, אָן מיין ליבן ,חערשל דעם שווארצן".

ער שמעפּט דאָרט קאַמאַשן אַצינדער אין גרויסער פּאַבריק פון ניו יאָרק ; און זינגט וועגן ווייב מיט די קינדער און די אויגן פאַרנאָסן מיט זאָרג.

שלאָפּט, קינדערלעך מיינע, שלאָפּט איין, שלאָף עלינקע, שלאָף איין איסראָל כ'וועל אייך זינגעז א ליד וועגן טאַטן,

אַ מייסע װאָס געווען איז 8מאָל.

02

שער שעוו

שטיל און פאַרשלאָפן איז שערשעוו, א שטעטל מים שינדל און שמרוי, נאָר עס שמייכלען די גרויענקע דעכער ווען עם נאָלדיקט די זון איבער בלוי.

פארלאמטעט און בלינד זיינען שויבן

דורך טעג, דורך נעכט אָן א צאָל,

נאָר אַז יאַנטעוו קומט פּאָרכטיק געהויבן, צעפינקלען זיך ליכטלעך-קרישטאָל.

פאַרװיינט די געזיכטער פון מאַמעס,

| פּאַרכוישעכט די טאַמעשע וויעס, נאָר אַז מאָלצײיט איז זעטיק מים טאַמען, צעזמירעסן אויגן --- יעשיעם.

פאַראומערט, פאַרבענקט איז די יוגנט, פאַרצאָרנט, פאַרביילט איז געזעל, נאָר אַז מאַי וועקט פון װאַכיקער טוגנט צעפלאַמערן הערצער זיך העל.,

| 6 {

'הערשעלע דער שװאַרצער

אויף דער שוסטער-געסל

האָט געוואוינט דער כאָסן מיינער, הערשל דער קאַמאַשן-שמעפּער, כיינעוודיק וי א צעגיינער,

און דערציילן פלעגט ער מייסעס וועגן טעג װאָס וועלן קומען, און די פרייד פּלענט טריפן -- האָניג קלאָרער אַפּן גומען.

און געהאָט האָט ער א כעוורע, שוסטער-יונגען פון דעם ,, בונד", פלעגט מען קריגן באַ די ,סכאָדקעס" -- ווער די טורמע, ווער א וואונד,

נאָר פון אַלע קעמפער-יונגען, האָפּערדיק און שטארקסטער איז געווען מיין כאָסן-ליבלינג -- ,הערשעלע דער שװאַרצער",

571

ב אַל אַ ד ע

כ'וועל דיר זינגען אַ ליד

וועגן 8 מיל אין משערעטם.

עס וואוינט דאָרט אַ איד

מיט צוויי מעכטער באַם ברעג.

די אינגסטע האַם אױגן װאָס פינקלען באַנאַכט, די עלטסטע איז שטענדיק פּאַרוויינט און פארטראַכט.

באַ דעם זילבערנעם טייך שלייכט אַ נאַכטיק געשטאַלט. אַ באָכער זיך גאַנװעט

צו דער מיל דורך װאַלד.

די אינגסטע זי לויפט

און פאַלט צו זיין ברוסט,

די עלטסטע דורך פענצטער שלינגט טרערנדלעך גנלוסט,

באַ דער מיל איז אַ פרייד, פ'מאַכט אַ קויסע דער איד. און פידל און פליים

שפּילן כאַסענע-ליד,

די אינגסטע מען פירט מיט קלעזמאָרים אַהים, די עלטסטע באַם מייך װואָגלט אום דאָרט אַלײן,

| 1

שיינע - איידל

| נאַָך לאַננן טאָג באַ דער מאַשין, איך טרעף זי אף שפּאַציר, און יעדער שיין פון אירע אױיגן גייט אויף ווי זון אין מיר.

און מיט שמייכל-ליפּן פולע

זי שלעפערט אומרו מיינעם איין, און דער נינן פון די אָוונט-לידער דריננט אין האַרצן מיר אַריין.

מיינע מאָרגנדיקע העלע טרוימען ווערן וועלטן אויף דער װאָר,

ווען די צאַרטע פינגער אירע - צערטלען מיינע גרינגע האָר.

ראָמאַנס

קום, עס רופט די נאַכט אונדז ליבסטע, גאָלדפלוס איבער הימל מאַניעם, זילבער איבער טייכל ציט. | נאָך דיין שטימע בענקען טאָלן,

נאָך דיין קערפּער לעכצן שמראָמען, נאָך דיין אָטעם נאַרם דער צוויט.

קום, איך ברענג דיר פרייד געליבטע, זיסקייט אין די בלומן ווייניקט, אומרו שפּילט אין מיין געמים, לאָמיר מיט דעם טייך אַנמרינען וואו די שטילע ווערבעס דרימלען

אין דעם בלויען שטערן ליכט.

| 59 {

אוי, אַ כאסענע .. .

אוי איז דאָס אַ כאַסענע געווען, שוסטער-שניידער --- מעכוטאַנים. אויסגעפוצט איז שיינע קאַלע

- און באַם כאָסן שטראַלט דאָס פּאָנים.

און די היימישע קלעזמאָרים פידל-פליימעווען א פריילעך, און די מאַטעס און די מאַמעס כיינדלען אויס א סימכע-אוילעך.

און אַ בונדאַָוועץ א יונגער פאַרגלאָצט די אויגן מייסע באַדכען און באַזעצט די כאָסן-קאַלע

און מאַכט יאַנטעוו -- אינדערוואַכן.

אַ טאַטנ'ס געשאַנק

איך שענק דיר, הירשקע, א געשאַנק, א מאַמאָנע נאָך פון זיידן,

און האַלט אים הייליק אין געדאַנק. זיך קיינמאָל מיט אים שיידן.

געשמאָלצן אין נענישע-פייער; געשטאָליקט אין אַ שטילער מטרער; געשליפן איבער שאַרף פון טרויער ; אָנגעצונדן אין א פונק באַגער --

געטראָגן האָט מען אים פון איביק,

אַ סגולע קעגן פיין און נויט :

,זאָלסט אין אַכדעס בלויז זיין גלױביק, און אַז שווייס באַזאַלצט דאָס ברוים".

41

אַ שטיבעלע אַ קליינס

אין א שטיבעלע א קליינם

בא דעם קליינעם וועלדל, וואוינט דאָרט חירשקע שטעפער מיט זיין ווייבל שיינע-איידל,

און מיט ייננעלעך צוויי קליינע האָט דאָס לעבן זיי באַנליקט, און זי צירעוועט און צװאָגט, - און זי ניצעוועט און שמטריקט,

און ער קומט אין שפּעטע שאַען, ברענגט כאַוויירים פולן קרייז, און מען זיצט אַרום די בלעטלעך און מען כקירעם מיט באַװײז,

און פארציט ווער בונדיש לידל : ,כרידער, מיר האָבן געשלאָסן". .. פּאַרגײיען די הערצער אין מרוימען, ביז דער לאָמפּ ווערט געלאָשן.

},1

מ אַיאָווקע

דאָס וועלדל איז אין גרין געהילט, דאָס טייכל וי געזילבערט ציט, און פיינל מיט דער זון באַנילדט צעסווישטשערן א פרילינג ליד.

דער שפּיגל-גאַנג ווערט קוים באַרירט פון שיפלעך ווי די שאָטנס שטיל, אין רויטן און אין בעז באַצירט

די פּאַרלעך פירן דורך אַ שפּיל,

און איינער לייענט פון בלעמל אויס אַ יאָנטעװראָנזאָג און א רוף,

און פון ערגעץ פּולווערט אוים

אַ פייער-װאָרנונג און א שטראָף.

און שאַכלעס בליצן איבער מייך, און קוילעס מראָנן זיך אַרום,

ביז זילבער-שמראָם ווערם בלייך און גראָזןדברענן ווערן שטום,

1

ער האָט געווערט זיך קעגן סוינע

ער האָט געווערט זיך קעגן סוינע

און נישט אַרױסגעלאָזט די פאָן. /

און ס'האָט די שװוערד זיין בלוט פאַרגאָסן אין מיטן קריגערישן קאָן.

און פיר כאַװיירים ווי די לייבן דערשלאָנן האָבן זיך צו אים אַ וועג, און אויפגעהויבן יונגן קאָרבן

און אַװעקגעמראָגן פון דעם ברעג.

און מיט טרערן כאַווערישע, קלאָרע,

האָט מען אָפּגעװאַשן זיין געזיכט,

און מיט שוואוע-ליד אַף ציטער-ליפּן

האָט מען טרויער-שיידונג אָפּגעריכט.

ער האָט געווערט זיך קעגן סוינע, און נישט אַרױסגעלאָזט די פאָן, ווייל העלדן-בלוט אֵף העלע פֿאַלדן צעפלאַטערט מום פון אײיביק אָן.

1451

אין דער ווייטער וועלט

קיין לאָמזשע אַװעק איז הירשקע זוכן װאָס צו שטעפּן, | ווייל אין שערשעוו האָט ער מוירע שפּיקעס אָנצוטרעפן,

נאָר מען האָט אים דאָרט פאַרמאַסערט, מים עמאַפּ געשיקט אַהיים,

האָבן כעוורע אָפּגעשלאָגן,

קיין אַמעריקע געשװארצט, געהיים.

און אין שטיבל זיצט דאָרט איידל, שלעפערט איין די קינדער,

און מיט פּערלדיקע טרערן וואַשט זיי יעדערן באַזינדער:

-- שלאָפּט קינדערלעך, שלאָפט איין, טרוימט אַ כאָלעם אוים דער מאַמען, קומען זאָלן מיר צום טאַטן,

גליקלעך זיין מיט אים צוזאַמען.

(44ן

טראָנ מיך שיף

מראָג מיך שיף דעם יאם אַריבער, שנייד אדורך װואַסער-װעגן, ס'ווערט דאָס ווייטע לאַנד מיר ליבער און דער פרעמדער ברעג מיר אייגן.

פּלאַטער ווינט מיין אומרו-שויבער, טרייב די װאָלקנס אין די רוימען, עפשער איז דער ווייטער צויבער גאָלדן לאַנד פון מיינע טרוימען.

און אין קאָן פון ברידער נייע עפשער װעל איך גליק געפינען, און די כאַװערשאַפט די פרייעץ וועט מיין וויסן-דורשט באַזינען.

אַמעריקע

צו דיינע ברעגן, גאָלדן לאַנד,

קום איך, אַ פליכטלינג-װואַנדערער איצט אָן מיט שקװואַלנדיקע כװאַליעס פון דעם אַקעאן. און כ'ברענג דיר מיינע יונגע שטעפּער-ײאָרן, פאַרפינצטערטע אין דאַלעס און אין נוים, פאַרפּייניגטע אין שכיטעס און אין פלאַם,

מיקאַדמױנים אַז עס װאַנדערט אום

פון לאַנד צו לאַנד און יאם צו יאם

מיין נאַװענאַדער פּראַצע-שטאַם,

און שטענדיק אויף דער נייער ערד קומט אויף אַן אייפערדיקער שטאַנד, װאָס ברעכט אַקשאַנעסדיק אַ יעדן צאַם,

45 {

מאַנהעטן

געקומען איז הירשקע צום פּאָרט פון מאַנהעטן אַן אַנטרונענער שטראָם אין דער פרעמד,

און אַװעקגעיאָגט פיס אין שמונדיקן שמעפּן,

און אַנטקענן געטראָגן די פרוכט פון די הענט.

און אין אָװונט געװואַנדערט אויף איסט-סיידער ראָגן, פאַרנעמען דעם קלאַנג פון די היימישע רייד, זיך אָפּגעשטעלט הערן טריבונען װאָס זאָגן,

| און געאַמעמט מיט גאַס, מיט אַמכאַשער פרייד,

| און אין שאַפּ זיך געלערנט באַװאַכן דעם ביסן,

אַז אַכדעס קען ברעכן די שטאָליקסמטע ואנט, אַז וואויל איז אָט:דעם װאָס זאַמלט אָן וויסן און כאַװועריש טיילט אים מיט אָפּענער האַנט.

און געלאַכט האָבן פיל פון דעם שערשעווער שמעפּער װאָס קאָלט זיך אין זאָרג פון אַרבעטער-מענטש,

נאָר ער האָט געשמייכלט וי א גוטינקער טרעפער,

װאָס מוסערט, און װאָרנט, און בענטשט.

46 (

אַ בריוועלע דעם טאַטן

מיר שיקן טאַטע דיר אַ בריוול,

זיי וויסן, אַז מיר פאָרן אָפּ,

די מאַמע גיסט שוין ניט קיין מרערן, די זאָרג איז איר פון קאָפּ אַראָפ.

דאָס נאַנצע שטעטמל באַ די טירן; אַ נאַנצן טאָג אַז נאָר מען גייט; און אַלע זיינען אונדז מעקאנע; זיי טיילן זיך מיט אונדזער פרייד.

מען זאָגט דו ביזסט אַ פייער, אַז די אַרבעט דיינע ברענט, אַז אין קאַלאָמבוסעס מעדינע שאַרסטו נאַלד דאָרט מיט די הענט.

{ן

פרייד

צוים נים, שטעפּער, שטאָל און פאָדעם, לאָז זיי לויפן איבער פעלן.

שמעך אויף טופליעס אויסגעפורעמט וועלן װוי די שמייכלען קוועלן.

ס'קומען מאָרגן דיינע ביידע באַנים און דיין יונגע ווייב די שיינע.

גאָל אָפּ באַקן, שווענק אָפּ פּאָנים, שניפּס:אױס העמד דאָס ריינע.

האָסט געלאָזט צוויי פּיצלעך קינדער, קוים אַנטװיינטע שטומעלעלים,

און באַוואונדער זיי אַצינדער -- סרולקע --- עלף און ניין איז עלי.

דער עלטסטער ברענגט די ליטער טרוימען אָנגעכאָלעמט אין די אוױגן;

דער יינגסטער קען זיין מוט ניט צוימען

און ציט זיך וי אַ פייל פון בויגן.

} 48 {

בראָנזװיל

געבראַכט האָט זיי חירשקע קיין בראָנזוויל אין קליינינקע צימערלעך דריי.

די ווענט אױסגעמאָלן מיט בילדער,

דאָס מעבל און בעטגעװאַנט ניי.

און איידל האָט חויז אויסגעשייערט, געראַמט און געפוצט איבער שויבן, און הירשקע האָט באָנים גענומען זי ווייזן דעם בראָנזװילער הויבן.

און פּיטקינער גאַס מים וויטרינעם כיינדלט מיט מאָרט, שפּילערײי,

און לאָנקעס קאַנאַרסיער מיט גרינען צעיאָגט האָבן בלוט אַף דער פריי.

און אין אַָװונט אַװעק איז געזינדל

אין קינאָ מיט צויבערקלאנג פילם, האָט די פרייד אָנגעגאָסן די אויגן - און הערצער פאַרכלינעט מיט שפּיל.

1

ברידער

עס האָבן ביידע ברידער זיך דעם דרויסן אָפּנעגעבן, געקלאַפּט די פּילקע איבער אַלע פּוסטע הויפן,

זיך אויסגעלערנט כאפּן דעם פליענדיקן באָל, צעוואלנגערן איעדנאיינעם און אַנטלױפן.

און אין אָװונט פלעגט זיך איזי זעצן באַם פּאַפּיר

און מיט שאָטנדיקער פאַרב געזיכטעלעך צעהעלן, און צעדערביימער אויסשניצן פון פּראָסטן דעמב, און זון און מייך אַף קופּער-פלאַך צעקוועלן.

און אל פלענט שליננען צויבער-מייסעס, שוידער-וואונדער פון אַלי-באבאַ, שערלאָק-האָלמס און ,קיד ספּיטוני",

אוז איידל פלענט דערציילן פאַרן שלאָפן לייגן

וועגן העלדךטאט פון הירשקע לעקערט און גערשוני.

| 0 {

די יידישע שול

ניט ווייט פון דער סקול איז פאַראַן אַזא צימער מיט יידישע בילדער און קוועריקע שמאַבן, און באַ הילצערנע טישן און אַף לאַנגיקע בענק זיצן יינגלעך און מיידלעך און שרייבן.

און אַ לערער אַ יונגער מיט קרייטל אין האַנט שרייבט יידיש און ענגליש צוזאמען,

און רעדט אַזױ קלאָר און פּראַכטפול דערציילט די זעלביקע מייסעס געהערט פון דער מאַמען.

און ווען איזי'ץ און עלי'ן פירט די מאַמע אריין | גייט דער לערער זיי פריילעך אַנטקעגן :

--- זעצט אייך, קינדער, אָט דאַ באַ דעם טיש,

איך דערצייל איצט אַ מייסעלע וועגף ---

דעם פּאַרצייטיקן העלד יעהודאָ מאַקאַבי, װאָס געפירט האָט די יידן אין שלאַכטן, נאָכדעם וי זיי האָבן אין צאָרן דערוואכט אַפן רוף פון מאַטעסיאָהו, זיין טאַטן, -

און עלי פאַרמאַכט, פאַרכאָלעמט די אויגן און דערזעט זיך אַליין אין שווערדיקן פעכטן, הערט זיין מוטיקן טאַטן װאָס רופט אַלע יידן, צו דערשלאָגן דעם סוינע, דעם שלעכטן.

11

דער בראָנזוילער צענטער

קום, עלי, מיט אונדז צום בראַנזװילער צענטער, מיר האָבן היינט אָוונט אַ קינדעריספּעקטאַקל. דו וועסט זען די שפּיל , מאָטל פּייסי דעם כאַזנ'ם" און הערן די כעוורע אַף טרומייט און אַף פּייקל.

און זען וועסטו מיידלעך אין טוניקעס בלויזע, וי זיי מאַנצן אַרום מיט באָרװיסע פים,

וי אַ באַכער א לעץ מאַכט נאַרישע שמיק און דער אוילעם שרייט : נאָכאַמאָל, בים !

און פאַראַן איז אין צענטער אַ , דזשים"

מיט הוידלקעס, רינגען און שפּרינג-פערד,

און אף ווייכברייטן טעפּיך מיר וועלן זיך דוועגן ביז איינער פון אונדז וועט פאַלן אָף ד'רערד,

און זונטיק בייטאָג אין , בעמסיהעד פּאַרק" עס שפּילט סאַקער אונדזער הינסדיילער קלוב, און מיר קלאַפּן דעם באָל א גאָל נאָך 8 גאָל און ניבן די בראָנקסער אַ געפעפערטע גאָב.

|1

עלטערן און קינדער

עס זיינען הירשקע און איידל פאַרטאָן אין ,,בונדישע" קרייזן און שמרייטן, מען דערמאָנט זיך פאַרגאַנגענע טעג, מען לעבט מיט אַמאָליקע צייטן,

און קינדער זיי בלאַנקען אַרום איבער בראָנזווילער ראשיקע ראָגן, זיי שטעלן זיך אָפּ באַ אַן אוילעם און הערן װאָס רעדנער דאָרט זאָגן,

און זיי הערן פון אַרבעם און נוים,

פאַרנאָגלטע שעפּער און באַנקען װאָס קראַכן, פון דער יוגנט װאָס װאַנדערט אַרום

און פון הונגער-מאַרשירער אֵף שליאַכן.

און ייננלשע הערצער זיי שוידערן אויף

פון סאַקאָיװאַנזעטײס עלעקטרישער גסיסע, פון דעם בילבל אַף סקאַטסבאָראָ קינדער, פון מוני און בילינגס אין טפיסע.

1

ש א פ

דער באָס ער קוועלט פון בראַנזװיל יונג, װאָס טראָגט די פּעק וי העמער װאַסער. דער פּאָרמאַן רייבט צופרידן הענט

װאָס עלי'ס רוקן ווערט אַלץ נאַפער.

נאַר באַלמעלאַכעס װאַרפן שארפן בליק און זיינען אויפגערענט און בייז,

ס'איז עלי פּונקט ווי זייער איינגן קינד און ס'פּיינינט זיין צעהעלטער שווייס.

--- ניט לאָז זיך, עלי, גיין אין שפּאַן, הער אויס מיין פאָמערלעכע אייצע, דו הייס זיך בעסער געבן באַלד אַ , רעיז" און היט דיר אָפּ די ברייטע פּלײיצע.

די יוניאַן

דער האָל איז העל און א באַנײמער,

און שער-און-אייזן האָט זיך אױסגעשפּריט, און פירער דאָרט איז ווערטער-מייסטער. און מוטיק קלינגען זיינע רייד :

--- האַלט שאַרף דיין שער און הייס דאָס אייזן, העל אויף די אויגן אין דער נאַכט, מילכאַמע-צינדער זאָלן זיך נים ווייזן --

זיי האָבן דאָך א וועלט שוין אומנעבראכט. -- האָפט ליב דיין לאַנד, האָסט ליב דעם פרידן, און ווילסט מיט קיינעם ניט קיין שלאַכט, נאָר אויב דער נאַצי שטערט דעם פרידן -- באַנעגן אים אַ גריימער, אויף דער ואך!

}{

דו פרענסט מיך

דו פרעגסט מיך, קינד מיינם,

פֿאַרװאָס עס ניסט זיך יידיש בלום

אין דייטשלאַנד, באַ די ברעגן פון דעם ריין. פּאַרװאָס עס שוויינט דאָס דייטשע פֿאַלק, ווען יידיש האָב-און-גוטס

פאַרגייט אין פּלאַקערדיקער שיין.

אויך איך אַמאָל האָב אויפגעציטערט,

ווען יידיש בלוט אַף ערד אוקראַינער

פּאַרגאָסן האָבן פּעמלוראַ און מאַכנאָ.

נאָר העלדן יידישע און בראַװע קריסטן

מיט נייעם גלויבן האָבן זיך באגלויבט ---

אַז קומען וועם דער טאָג און שלאָגן וועט די שאָ.

געקומען איז דער טאָג, מיין קינד,

ווען איבער לענג און בריים אוקראַינער אויפגעשטאַנען זיינען אלע פעלקער-מאסן און מיט דער פייערדיקער שווערד אין האַנט און מיט דעם גלויבן מענטשלעכן אין האַרצן זיי האָבן שאַנדיפלעק אָפּנעװאַשן.

איז זיי-זשע, קינד מיינס, אויך באַנלױבט דורך העלדן יידישע אין לענין-לאַנד, דורך יידן בראַווע בא מאַדריד,

אַז אויך אין דייטשלאַנד באַ דעם ריין, וועלן אויפשטיין אלע פעלקער-מאַסן און פריי וועט ווערן אויך דער ייד.

| 5 {

ש פּאַניע

די נאַכט איז שפּעט, דער דרויסן נאַס, און עלי שפּאַנט אַליין אַהיים,

און דורך שמילקייט פון דער גאָס דערהערט זיך דאָרט א קינד'ס געוויין.

אָ, שטילע נאַס, דו ביזסט מיר מייער, און איינן איז מיר פּיצל קינד,

איך זע פון ווייטן בראַנדיק פייער,

און כ'פיל דעם אָנקום פון דעם ווינט.

וי קען איך רואיק היינט גיין שלאָפן ווען נאציס צינדן איצט מאַדריד, ווען קינד-און-קיים פון דאָרטן רופן : אָ, קום פאַרמטײידיק און פאַרהיט.

אָ, דרימל איין, מיין בראַנזװיל גאַס, און שלאַף איין קינדעלע, דו מיין,

אֹיך לאָד איצט אָן מיין פולווער-האַרץ, אין ווייטן וועג איך פּאַק זיך איין.

|

אַ ברודער פרענגט אַ ברודער

ס'איז איזי שוין אין בעט געלעגן ווען עלי איז אַ װוינטיקער אריין, און דער רעגן פון זיין נאַס געזיכט האָט זיך צעפינקלט אין דער שיין.

אַ בלאַפער האָט ער זיך געזעצט באַם ראַנד פון ברודער'ס בעט

און בליציק אויפנעשניטן קאָל

אין דער פינצטער-רעננדיקער שפּעט :

-- כ'קען ברודער מער מיין וויי נישט מראָגן אַן איינגעשלאַפענעם אין זיך,

די שלאַכטן באַ מאַדרידער טויערן

זיי רופן און פאַרפּאָלגן מיך,

גי נאָך דעם ווילן פון דיין האַרץ

גיי ברודער נאָך דעם ווילן פון דיין האַרץ, און זאָל דאָס נליק דיך אַפּן װועג באַנלייטן, נאָר איין זאַך וויל איך פון דיר היינט, בלויז איין זאַך מוז איך פון דיר בעטן.

דאָס לעבן דיינם געהערט ניט דיר אַלייף אַז טראָגן זאָלסטו עס אין פלאמען,

ניי נעם באַם טאַטן בראָכע-װאָרט,

גיי שטיל איין טרערן פון דער מאַמען.

2

גיב מיר טאַטע דיין בראַכע

-- גיב מיר מאַטע דיין בראָכע,

אַ האַרציקן אָנדענק אין וועג,

כ'זאָל הערן דיין טרייסטפולע שטימע ווען כ'וועל אָנטרעפן טויטלעכן שרעק.

--- װואָלט איך געשטאַנען פאַר מיין טאַטן, ווי דו איצט שמייסט פאַר מיר,

װואָלט ער מיט וויינענדיקן האַרצן מיסטאַם באַנלײיט מיך צו דער מיר,

איז וויפיל האַרץ מיינס זאָל ניט בלומן, דאָך זע איך זיך אַליין אין דיר,

און כ'ווינטש אַז גאָט זאָל דיך באַהיטן פֿאַר מאַמען דיינער און פאַר מיר,

אַ מאַמעס טרערן

די מאַמע וויינט

און טרערן העלע וי די פּערל,

זי פאַלן איבער עלי'ס שװאַרצע האַר, דער מאַטע שמיים,

אין פענצטער מיטן הייסן שטערן

וי פּאַרגאַנגען װאָלט ער פון דער װאַר.

| 58 {

איר האָט דאָך מיך נעלערנט

איר האָט דאָך מיך נעלערנט

טריי זיין צו מיין פּאָלק און קלאס,

און װוי הירשקע לעקערט און װאַנזעמי זיך ניט שרעקן פאַרן טויט און האַס.

איז ווילט איר כ'זאָל מיין איך אַ פייגלינג צווישן אייך דאָ לאַזן, דער גייסט ער זאָל פון מיר אַװעק און אין שאַנד מיין גוף פאַרלאָזן?

אָ, לאָזט מיך גיין אין וועג,

פאַר אייער און מיין אייגן גליק, און גיט מיר אייער ליבן וואונטש

אַז קומען זאָל איך זינעריש צוריק.

אָפּשייד

אדיע, מיין פעלון-שמאָט באם יאֵם

מיט העננענדיקער ברוקלין בריק,

צי זע איך אייך צום לעצטן מאָל,

און כ'שענק אייך איצט מיין לעצטן בליק.

נישט בלויז פאַר שפּאַניע אַליין

הויב איך מיין יוננטלעכע האַנט,

נאָר ווייל איך ליב מיין האָרעפּאַשנעם שמאַם און ליב אַמעריקע --- מיין לאַנד,

און אויב אף שפּאַניעס שיינער ערד אַװעקלענן וועט מיך דאָס בליי,

זיי וויסן כ'האָב געמאָן מיין פליכם,

אַז דו מיין לאַנד זאָלסט בלייבן פריי,

| 59 {

אייב לינקאָלן אַם שפּאַנישעד ערד

איבער פעלדער שפּאַנישע, דורך בלוט און קאַנאָנאַדע גייט פאָראױים אייב לינקאָלן מיט זיין יענקישער בריגאַדע.

אַלטער קעמפער און באַפּרײער, זיגער בא כאַראַמע,

ליב אונז זיינען שמרייפן, שטערן און די קינדער דיינע בראַווע.

צוויי װאַלונטירן

באַם עבראָ טייך,

נאָך הייסער שלאַכט,

צוויי בראָנזװילער זיך טרעפן. -- אָ, שופּין, באֵי!

-- אַ, עלי, דיר!

און ברידער זיך באַהעפטן.

באַם שטילן שטראָם,

אין שטערן ליכט, פאַרציען זיי דעם רויך, און ברוקלין בריק,

און פּיטקין גאַם, פֿאַרשװעבן אין דער הויך,

02

די באָטװין בדינאַדע

אַז פריי זאָל זיין שפּאַנישע ערד

און ניט גרייכן פאַשיסט זאָל מאַדריד, דורך שטראַמען פון פייער און בלוט אַ יידישע ראָמע מאַרשירט,

און שטאָלץ פלאַטערט פאַלקישע פאָן אף באַננעטן און קאַסקעס צעגליט און פריידיק דאָס שפּאַנישע האַרץ שלאָנט מיט יידישן העלדישן ליד,

-- העי, קינדער פון אוראַלטן פאָלק,

איר זין פון מאַרטירערשן שטאַם,

װאָס טוט איר אַף שפּאַנישער ערד

וואו מ'האָט זיידעס געברענט אַפן פלאם?

--- אַז פריי זאָל זיין שפּאַנישע ערד און די וועלט פון פאַשיסטישע גרוילן,

מיר יידישע קעמפער מארשירן

צווישן העלדן פון פראַנקרייך און פּױלן,

פאַר בלוטן פון לעקערט און באָטוין, פאַר טרערן פון יידישע מאַמעם,

מיר טראָגן די פּאַן פון באַפּרייאונג מיט די לינקאָלן און טעלמאַן ברינאַדעס.

11

אַ בדיון

איך שרייב אייך עלמערן פון פּראָנט, פון שיינער שמאָט אַלמירע,

איך דין אין שפּאַניעס רױיטן-קרייץ און העלף די העלדן אירע,

מיין אַמבולאַנס איז שמענדיק גרייט, איך יאָג דורך שפּליטער פון שראַפּנעלן, עס זאָל די קרינער אין טראַנשײ

קיין שנעלע-חילף ניט פעלן,

ס'איז אונזערער דער שיינער מאָרגן און אונזערס איז דאָס העלע גליק,

איז זייט-זשע מיר געזונט דאָרט אַלע און העלפט אונז אויסקעמפן דעם זיג.

אַלמידע רופט בראַנזװיל

אלמירע רופט בראַָנזװיל,

אַלמירע שיקט טרויער-סאלוט, געפאלן איז עלי פון שערשעוו, געפאַלן באַם אַמבולאַנס-ראָד.

דער פוינע געמאַכט האָט אַן אַנגריף

אַף פּראַכמפולן האַפן פון שטאָט

און דעם בראָנזװילער העלד האָט געטראָפן אַ קויל פון דעם נאַצישן פלאָט.

עס פּלאַטערט אַף האַלב-מאַסט די פרייע איבערישע פאַן

און טרויערט אַפּן אומקום

פון איר העלדישן יידישן זון.

} 62 {

דאָס מאַסן - האַרץ

עס טרויערט בראַנזװיל נאָך איר העלד. אין שװואַרצן איז דער העלער צענמער. דער טויט האָט ליבלינג אָפּנעשטעלט, כאוויירים זיינע קומען נעענטער.

און מאַסן-האַרץ נעמט ליב אַרום זיין גוטן טאַטן און זיין מאַמען,

און ווייטיק קען ניט בלייבן שמום, און צאָרן צינדט זיך אָן אין פלאמען.

אַ טאַטנ'ס װאָרט

איך ווייס נישט וואו עס שמייט מיין עלי'ס פרישער קייווער, איך קען קיין בלומענקראַנץ אַצינד אָף אים ניט לענן,

נאָר איין זאַך ווייס איך,

ער האָט נעטאָן זיין פליכט

און אַז אין האַרצן פון זיין קלאָס וועט זיין אָנדענק אייביק לעבן.

איך ווייס ניט װאָס געווען איז עלי'ס לעצטער וואונטש, אין יענער לעצטער שאָ, בעשאס זיין לעצטן וויי, נאָר איין זאַך ווייס איך,

ער האָט מיסטאַם גענארט אַז איך און מאַמע זיינע

זאָלן ליבן זיין פּאַרמײ.

51

שטאַטישע מאַמיוון

אַ דאַנל דעם בלעזלענדיסן װאַסער- קואֵל, אַ דאַנס דעם גריגעם האָריזאָגט, װאָס האָבן אויפגעהעלט דיין סומגע בליק און האָבן דיר אָן מיר דערמאָגט.

גאר כִיהטָב טוין לאַנג דעם סטעפ פּאַרביטן אַף כװאַליענדיקן בלעגד פון אַקעאָן אר פטָויק פלאַטערט וס מײן האַרץ װטאו שטורעם טיגט איז גאָר פֿאַראַן

פון דעם האַדסאַן ביז איסט-ריווער, און פון האַרלעם ביז צום יאַם,

הויכט מאַנהעטן צו די חימלען,

טויזנט - טורעמדיקער װאָלקן - קאַם,

רעווען שיפן באַ די ברעגן,

קוויטשען באַנען איבער בריקן,

קלינג - געקלאַנג און גװאַלד - סירענעם -- װאַנזין דורך מיליאָנען בליקן.

פון דער אונטערערד און הױכבאַן, איבער סקווערן, איבער ראָגן, כװאַליעט מענטשן - יאַם אין אומרן, וויל דעם שטאָל - בעטאָן צעשלאָגן.

671

שטאָל און אייזן

אייזערנע באַלקנס, שטאָלענע רעלסן, ניטן געקאָוועט מיט עגכער-באַגנעט, טורעם וי שאַרבן, שמאָקן וי ריפֿן; װאַקסט אַ גינאַנט, אַ סקעלעט.

הויך איבער שמאָט קלינגען קייטן - מאַשינען, מוסקולן פירן עלעקטרישן גאַנג,

בראַנזענע ליייבער אין שווייסיקן נגלימער דונערן אויס פון מעטאל א געזאַנג.

קומען אָן שפּאַלן אף װאָלקנס צערייטן; גיבן זיך רעלסן אַ שטאָלענעם פּראַל; שיפן דאָרט בויער די ניטן די הייםע, פּױקן אין בלויען א פייער סיגנאַל.

ראַפּטאָם אַנטשויגן די ציינערנע װאַלצן, פּאַראַנקערט פּעדאַל האָט עלעקמריש געיעג. קלעטערן בויער אַרונמער, צערעכענען דאָלער און סענטן פאַר שווייס און פאַר מעג.

שטייען זיי מיד די ברײימפּלײציקע ריזן,

פון שמאָל און פון אייזן א מענטשלעכער קנויל. ציילט אַף די פינגער מינוטן דער פאָרמאַן, צינאַר - האַלעוועשקע פארביסן אין מויל,

ווישן זיי אָפּ מיט די אַרבל געזיכטער,

ווערן פאַרשוואונדן אין נאסן - געדראנג. שמייען און פינצטערן שמאָל- רעשמעוואניעם, בענקען דערהערן מעטאַליש געזאַנג.

8 {

,הענרי די קיד"

פון אַכט אין מישפּאָכעץ

איז הענרי דער יינגסטער, נאָר העכער מיט קאָפּ

און בריים וי אַ שמיד,

דאָך רופן אים ברידער

מיט שפּאַס --- ,דער מיזיניק", און ס'רופט אים די גאַס: ‏ , ,הענרי די קיד". '

ס'קען קיינער ניט קלינגען א חאַמער ווי הענרי

און קלעטערן באַלקנס

ביז אונטערן הימל,

ם'קען קיינער ניט זינגען אַ פרייד - ליד ווי הענרי, אַ לויב יעדער מיידל, -

א שמייכל יעדן בלימל,

ס'קען קיינער ניט פלאַמען וי װוינטיקער הענרי, צווישן מוידן אַ שמיפער, צווישן כעוורע -- א יאַט; מיט בוי - גענג צוזאַמען פאַרטרינקען די סכירעס, פאַרמעסטן די בלוטן

און אייננעמען שלאַכט.

69 {

ראָכ ל

אין אָװונטן שפּעטע אויף װיליאמסבורג בריק, עס פּלאַפּלט דער ווינט און צעפּאַטלט די האָר, און ליפּ איבער ליפּ ציט אָטעם פון גליק,

און פייערלעך טיקן אין אוינן צוויי פּאָר.

-- אַ ראַכל, מיין קרוין, נעם נורע זיך איין

און זע וי דער הימל נעמט טאָגן.

-- אַ הענרי, מיין פרייד, מיין האַרץ איז אין שרעק, מיין מאַמע, ער וועםט מיך פאַריאָגן.

-- אַ נאַרישע מויד, איך שווער דיר געטריי, כ'וועל טראָגן אין האַרצן דיך אייביק. -

-- אַ הענרי, אַ ניין, קום נעם מיך אַהיים און ווער בא מיין מאַטן אויך גלױביק.

ניט פאַרטריבן האָט טאַטע ...

ניט פאַרטריבן האָט טאַטע,

דער אַלטער מויש- אַרן,

זיין ראָכל, זיין איינציקע טאַכטער. געשטאָרבן זיין זלאַמע,

איז װאָס זאָל אים אַרן,

אז טאָכטער וויל ברענגען א באָכער.

קום, הענרי, צופאָרן

צום שטיבל באַם ריווער

און וואוין דאָ מיט מאָכטער מיט שיינער. איך וועכטער מויש - אַרן,

איך פיל שוין דעם גליווער

און ס'גריזשעט שוין מוים מיינע ביינער.

01

כהאָב ליב אַ נעצעלם ...

כ'האָב ליב אַ נעצעלט, צווישן הימל און ,על",

וואו די באַן שיסט פאַרביי מיט שראָפּנעלן פון שטאָל, און ליכט - פּינטלען טאַנצן -- צעשערבלמע ווערמער, וואו מעשענער װאַנזין זיך רייסט פון דער קעל,

און פ'גיסט זיך אַריין סאַקטאַפאָנישער קאָל

אין שיקערן כאָר פון לוסטיקע מטעכטער.

כ'האָב ליב דעם אַספאַלט און ברוק איבער סקווער, וואו לייקענע שיך קנאפלען אויס א געזאַנג,

און. שפּילן-אויס טריט וי אַף שפּיגל-פּאַרקעט;

וואו ליכט פון נעאָן צינדט אָן בלוטן - באַגער

און ליפּן אין רוים סאַרפען דורשט און פאַױלאַנג,

און ס'האַרץ שפּרינקלט פרייד וי 8 קווייטן - ראַקעט.

דאָרט וואו מאַנהעטענער גאָס

דאָרם וואו מאַנהעטענער גאָס ברייטערט זיך אוים אין אַ סקווער, דאָרט וואו דער הונגער און האס צאָרענען אויף דורך א טרער, דאָרט האָט די נויט זיי פארקנאַסט, דאָרט זיי פאַרקניפּט האָט באַגער,

און שטענדיק דורך רעגן און גליווער זיי װאַנדלען באַם האָדסאַנער ברעג, און אײביק פאַרכאָלעמט וי קינדער זיי שמייכלען וי פליסיקער וועג, און מיט אויגן וי גליאיקע צינדער זיי טרוימען אין מאָרגן אַװעק.

211

דער שוימער פון שפייכלער

געשטאָרבן פון הונגער דער אַלטער מויש- אַרן, דער שוימער פון שפּייכלער באַם ריווער, געשטאַנען אף װאַך פיר צענדליק שוין יאָר, נאָר קיינער איצט װאַכט בא זיין קייווער.

בלויז ראָכל און הענרי קינדיש באַװויינען זיינע זיבעציק פינצטערע יאָרן,

בלויז קאברען און שאמעם געניינען

און נידערן הילצערנעם אָרן.

וואו זיינען די מעכטער פון קאָרענעם סטעפּ? וואו זיינען די באָנים פון דניעסטער ?

עס האָט דאָס געניי זייער כיעס צעשמעפּט

אף פּאַלעס פון גרויס - שטאָט דער גרעסטער.

יוניאָן סקווער

אַלע וועגן פון מאַנהעטן

פירן צו דיר, יוניאָן סקווער. הונגער - אוינן זוכן זעמן,

אומרו - בלוטן -- האַרץ - באַנער.

איז יעדער טאָג דאָ שטורעם - צייט, יעדער האַרץ איז דאָ פאַרביטערט. יעדער שויב פון דאָ און ווייט

האָט ניםט איינמאָל שוין נעצימערם.

ליגן אין דיין שוים געשטאַלטן, פויסט צוקאָפּנם איינגעביסן.

יעדער פום - מריט אַף אַספאַלטן

װאָלט דיין גרונט - שמיין אויפגעריסן.

| 72 {

בויער און שאַפער

בויער פון גרױסשטאָט מאַנהעמן, פרעמדע אף אייגענע גאסן

אַ נעכטיקן ביסן צערויען.

און הענם וי די מרוקענע צינגער מיט װאָלפישן הונגער זיך שמטרעקן.

און פליישן, געבעקסן און טרויבן שמייכלען דורך זילבערנע שויבן.

שאַפער פון וויינען און זעטן,

איינזאם אַף פינצטערע פקווערן ליכטיקייט זוכן אין נרויען

און הערצער אף ברוקשמיין געלעגער פון שלאָף אין 8 צאָרן זיך וועקן.

און װאַלסן פאַרשיקערט צעקוועלן פרייד דורך די העלע האַמעלן.

{ 5ן

יוננער פאַרמער פון דאַקאָטאַ

יונגער פאַרמער פון דאַקאַטא,

װאָס טוסטו דאָ אֵף יוניאָן סקווער ? זיין לעצטע קו דאָרט הים דיין מאַמע, פאַרקלאַמערט אָנגעשטאָלט געווער.

פּוסט דער שפּיל-פּלאַץ, פּליינען װיאנען, אָן געלעכמטער מעין-סטריט ראָגן,

מיט פּלאַמער רויכן פון די באַנען אַוועק איז יונגװאַרג אין פאַרמאָגן.

קלאָעדיק דיין ראַבע בראָנקע הירזשעט נאָך די פעלדער גרינע. אַפּלען זוכן דיך אף לאָנקע,

צונג --- דיין האַנט מיט קאַנושינע.

ווייסלען מיידלשע ווי צווימן

זוכן אום דיין בלאָנדן שויבער, אומרו-פרייד אין די געבליטן בענקען נאָך דיין ווערטער-צויבער.

יונגער פארמער צינדט זיך אַן, ניטאָ אין אויג באַ אים קיין טרער. זיין פּאָנים פּלאַמיק וי א פאָן פּלאַטערט אום אַף יוניאָן סקווער.

41

נעגער - יונג פון אַלאַבאַמאַ

נעגער-יונג פון אֿלאַבאַמא,

װואָס מוסמו דאָ אֵף יוניאָן סקווער ?

אַף קאַטן פעלד דאָרט קלאָנט דיין מאַמע, גיסט נאָך דיר איר לעצטע טרער,

איינזאַם פליסן מיסיסיפּי ברעגן

| אָן דער פרייד פון דיינע לידער. שטאָל קליננט איצט אַף אַלע וועגן -- - קייטן-קלאַנג פון דיינץ ברידער.

אַם אַ בוים דאָרט באַ דער דעלטע הענגט דיין כאַווער'ס יונג לעבן. קענן שייטער-שמריק געוועלטן האָט ער האַרץ זיינס אָפּגעגעבן.

אין דעם פּאָרט פון ניו אָרלינס

װאָגלט אום דיין שיינע מאַרמע, שענקט די ליפּן פאַר פאַרדינסט, מיילט די גלידער אירע צאַרמע.

יונגער נעגער פלאַקערט בראַנד,

ניטאַ אין אויג בא אים קיין טרער, אין אַ פויפט זיך קלאַמערט האַנט, שטשעמעט צאָרנדיק דעם סקווער.

{ 25ן

ווינטער--איריליע

עס ליגט דער האר שוין מיד פון וואױלטאָג, מער וויין ווי בלוט אין שפּיל פון זיין געביין, און זי, די האַרנטע, אין בלוי פאַרטאָג באַשפּרינקלט בסאָמים אַף צעפּריעטן כיין.

עס דרימלט װאָרעם דער באגילדטער מורעם, געשפּיגלט אין קרישמאָלװאַרג פון אַלײען.

דאָס דרויסנדיק געוויין פון ווינטערדיקן שטורעם ניט װועקט פון שלאָף פאַראָטעמטע אינצווייען.

בלויז דעם פּאַרק און קרוכלע זילבער - בלענד האָט אַ בלודנער מענטש צעפּאַמלט און פארפלעקט, פאַרװאָרפן שטריק אַף הויכע טאָפּאַל-הענט האָט ער דעם טויט אַ צונג אַרױסגעשטעקט.

נאָר ס'לאַכט דער פּראָסט אין שנייאיקן געדריי און שפּייט דעם טויטן גלייך אין פּאָנים :

-- כע, כע! די קלוגינקע אין טורעם זיינען זיי, פאַר מיר נעלאָזט בלויז די נאַראָנים !

נאָר ס'האָט געלעכמער זיך באַם בריק פאַרהאַלטן אין פאַרגאַפּטן גליווער ניט געיאָגט זיך ווייטער : אונטער אייזן - סטריכע האָבן צונטערע געשמאַלטן אַ צאָרן - ליד געקאָוועט אַרום הונגער - שייטער.

62

באַם סאַרפיקן שייטער

אַ באַנאַכטיקער פייער צעצונדן האָט סקווער. צווישן צונמערע קרייזן האָט צעזינגען זיך ווער :

-- קום, ברודער, צום שייטער, גלי אָן דיינע הענט, געשלאָסענע פּלייצעס

ברעכן ווינטן וי ווענט.

-- קום, נעענטער, באָדי, צום אָטֹֿעם דעם גרויסן. אינאיינעם איז װאַרעמער צו פרירן אין דרויסן.

-- װאָרף צו אויך דיין צאָרן, לעג צו אויך דיין האַנט.

אַ פונק צו אַ פונק

גייט אויף אין אַ בראַנד,

-- קומט נעענטער, ברידער, ווער קאַלט און ווער אָרעם. מיר זאַמלען דאָ סרייפע, מיר זאַמלען דאָ שטורעם,

11

2 סעי, באֲדי י ,

--- סעי, באָדי, -- | מען זאָגט עס איז פאַראַן אַ לאַנד, וואו טייער איז דעם מענטשנם האַנט, וואו איינן איז זיין ווייב און קינד און ס'לעבן איז ניט וויסט און ווינד.

--- פעי, באָדי, ---

מען זאָנט עס איז פאַראַן א לאַנד,

וואו רייך איז דאָרט דער אָרעם-שטאַנד, וואו כאַװועריש איז מי און פרייד

און ברידערלעך ווערט ברויםט צעטמיילט.

א סעי, באָדי, =

איז ווען-זשע װועט בא אונדז אין לאַנד כאַשעװ ווערן אויך מיין האַנט? שמייכלען וועט מיין אָרעם קינד

און אויפגעריכט מיין הויז-געזינד ?

*-ייט סעי, באָדי, =

איז וועןדזשע וועט באַ אונדז אין לאַנד אויפשטיין אונדזער פּראַצע - שטאַנד, א שלאָג טאָן איבער זעט און רייך

און אַלץ צעטיילן יעדן גלייך ?

81

דערװאַכונג

הענט אָן א זין און אויגן אָן דרימל,

ליפּן פאַרכאַלעשט און טרוקן דער נומען. און טורעם דאָרט פינגערט

מיט ציילעם צום הימל

און ס'ציטערט דער גלאָק

אַ הייזעריק ברומען :'

--- ניט לאַנג און ניט לאַנג

און דערלייזונג װועט קומען !

הענט ווערן צאָרן און אויגן א שטורעם. מענטש גלייכט זיך אוים און ער ווערט. ווילט זיך אים קלאַפּן

אין קופּאָל פון מורעם,

בייגן דעם ציילעם מיט פינגער צו דר'ערד: -- אַ קלאָג אייך, א קלאָג,

אָט דאַ איז מיר לעבן באַשערט !

9 {

םמ אי

מאַסן פים אין שפּאַן פון פּייקלעך, מעש געקלאַנג איך יעדער שויב, מייער - פאַנען װוי די פּאַקלען צינדן יאָנטעװדיק דאָס אויג.

פרוי און מאַן מיט קינד אַף אַקסל, יונג און אַלט אין זעלבן נאַנג,

ברוין און רויט און גנעל און ווייסל, פרייד און מוט אין יעד געזאַנג.

ברוסט נאָך ברוסט איז נלייך פֿון נאַקן, בונט-בריגאַדעס טראָגן זשמעניעס זון, פּלאַקערט האַרץ אַף ווינט - פּלאַקאַטן, שאַלט דער סקווער מיט דעם טריבון.

װאַקסן פויסטן חויך און העכער, קלינגט און ציטערט דער אַרום. שטאָל און פּולווער אין די לעכער שלינגען סינע אין דער שטום.

{1

אַ יאָנטעװ אין מאַנהעטמן

מיט טומל, מיםט יוננט און רייד,

נאָך פלאַטערן העל אין די הויכן,

איז מאַייפרײיד אַװעק איבער גאסן

וואו דער יאָנטעװו מיט זון האָט געלויכטן.

און ווען באַפלינלמטער ווינט א פאַרשייטער צעבלאָזן האָט מענטשלעכן פּלאָנטער, אַוועק זיינען דרייען שפּאַצירן --

אַ מויד, אַ ברונעט און אַ בלאָנדער.

און געלאַכט און געשאַלט האָט אַספּאַלט

פון זייער שפּאַז און זייער לוסטיק געלעכטער, און גענאַפט האָבן פינצטערע שעפּער,

און געגלאָצט וי דערשראַקענע וועכטער.

אַף עוועניו פינפטער איז יאָנמעו און ס'גליטשן זיך שטיל אַװטאָבוסן, און די פּאָרלעך אַף די אָפענע דעקן געשיקט מיטן ווינט האָבן גרוסן.

81 {

האַרלעמער מעלאָס

אין גענערשן פאָלק-טאָן

אַ. מאַטאָנע מיין שװעסטער און מיינע פיר ברידער, אין אָנדענק פון דרי קינדער-יאָרן אַף .יוניאָן-פלציס".

אין פלעטבוש געװען איז אַ געסל מיט הילצערנע שטיבער בלויז פיר, אט ײדישע א געגערשע קינדער געשפּילט האָבן זיך באַ אײן מיר,

אהו װען טַװגט פלעגט קומען טוגיין

אן פאַרשאָטעבען אַרעמע דירעס,

פעגן זיצן אַף טרעפ אין געשפּרעך,

רי רושעטסאָנס, די שבידס און שאַפּיראָס.

גאָר רײכער און ייכעסשער געגגט געטראָגן טין האַרץ האָט אַ האַָס אה אָפּגעקויפט הילצערגע הײזער, און אָפּגעװוישט ברידערשע גאַס.

111

דוד 111 1111 רורב ר ןגו ו לגד |ווןהצולצאורן

4 וט מ"הוח"

= = : 3 2 ר = =

אבב א יי / לדיי הא : 3 יבל ר יי :

2 2 מ3ה , אנט1

{ = פז +לו אי 7 ג הו 2.4 יירד 1 צו

ליד באה 5 = ט

האַרלעם אין מראַנטעס שמייכלט מיט ציין, האַרלעם אַ באָרויסע שימיט געביין.

ליפּן צוויי דורשטיקע לעכצן נאָך גליק,

אויגן דערשראָקענע -- שייטער און שמריק,

אָף יענער זייט דיקסי,

אַף יענער זייט מעיסאַן, װאַרט דאָרטן סקאַטסבאָראָ, קעמפּ-חיל, אַמלאַנטא, עפּעס דערהערן --

װאָס הארלעם וװועט חייסן,

האַרלעם אין אַװעראָלס שאַרפט מיט די ציין, האַרלעם אַ צונטערע שטייט ניט אַליין. שטימען פילברוסטיקע שאַלן אַ רוף,

אויגן דערצאָרנטע -- פייער און שטראָף :

צו יענער זייט דיקסי,

צו יענער זייט מעיסאַן, הערט דאָרטן, סקאַטסבאָראָ, קעמפּ-היל, אַטלאַנטא, אַזױ:אואַװי -

האָט האַרלעם געהייסן !

2

וויג-ליד

דעם מאַסטער'ס זינדל, בעיבי דזשים, וויל אין זיין וויג ניט ליגן,

בלויז קליינער נעגער, ווילי דזשאַרדזש קען פּיצל האַר מיט ליד פּאַרוױיגן:

,ווען בעיבי דזשים וועם ווערן עלטער, ווען איך אליין וועל ווערן גרויס,

וועלן מיר ביידע אָט דאָ וואוינען,

איך אין קיך, און ער אין הויז."

,און בעיבי דזשים וועם דאַן מיר זאָגן :

--- אַלטער נעגער, לויף אין פעלד נאָך קאָרן! וועל איך זאָגן: -- יעס, ספער דזשים,

כ'וועל ניט אויפרעגן דיין צאָרן,"

, דאַן װועל איך לויפן שפּאַנען פערד

און דעם שיינעם קאָרן ברענגען,

און מאַפטער דזשים װועט טרינקען וויין און פריילעך לאַנג פאַרברענגען."

| 6 {

דער איינזאַמער וועג

ער איז אַװועק מיט דעם איינזאמען וועג, ער איז אַועק מיט דעם איינזאמען וועג, און ער קומט נימ צוריק.

כ'האָב שוין פּאַרגעסן דעם כעשבן פון טעג, כ'האָב שוין פאַרגעסן דעם כעשבן פון טעג, און דעם אָנבליק פון גליק,

אַ קליין שאַטנדל פּאַלט דאָרט אריבער דעם ועג, אַ קליין שאָטנדל פּאַלט דאָרט אַריבער דעם ועג, עפשער קומט עֶר צוריק.

א ווייס שיפעלע ציט צו מיין פינצטערן ברעג, א ווייס שיפעלע ציט צו מיין פינצטערן ברעג, עפּשער ווידער מיין גליק.

ווייט פון דער היים

אויב איך װעל שמאַרבן ווייט פון דער היים, שיקט מיין קערפּער אָפּ אַהיים,

זאַמלט אַ ניקל, זאַמלט א דאַים,

זאַמלט אַ קװאָדער, שיקט מיך אַהיים, שיקט מיין מאַמען מיין געביין.

איך בין עלנט אַזױ וי אַ שמיין,

איך מיט מיין חונגער, ביידע אַלין,

קיינער פאַרנעמט אונדזער געוויין.

אויב איך וועל שטאַרבן ווייט פון דער היים, שיקט מיין מאַמען מיין געביין.

87 {

אין אָװונט די זון טוט פאַרגיין

אין אָװונט די זון טוט פאַרגיין, אין אָװונט די זון טוט פאַרגיין, יינגל האָט ניט וואוהין צו גיין, יינגל האָט ניט וואוהין צו גיין, וואוהין צו גיין.

דער טאַמע טויט, די מאַמע אַלין,

דער מאַטע מוים, די מאַמע אַלײן,

יינגל האָט ניט לייגן וואו געביין,

ייננל האָט ניט לייגן וואו געביין, לייגן וואו געביין.

קליידער צעריסן, באָרוועם די פים, קליידער צעריסן, באָרוועם די פים, - כ'גיי איצט אַהין וואו מיין מעמי איז, כ'ניי איצט אַהין וואו מיין מעמי איז, וואו מיין מעמי איז.

דאָס שטיבעלע דאָרטן איז מיר באַקאַנט,

דאָס שטיבעלע דאָרטן איז מיר באַקאַנט,

מאָלצייט אין טעפּל, ליולקע אַף װאַנט,

מאָלצייט אין טעפּל, ליולקע אַף װאַנט, ליולקע אֵף װאַנט.

| 88 {

ק לאָוד-ניל

דיינע פרוכפּער-זוימען און די ביינעמייעם דיך געצוואונגען בלומט-רוי עסן,

צוויי הונדערט קוילן האָבן גוף צעשטעפּט דורך האַרץ און דורך געהירן.

אין ברוסט אַ קאַצעו-קלינג,

די פּיאַטעס בראַנד צעפרעסן, -

די פינגער-שניץ געמיילט

פאַר לינטשערם סואווענירן.

קלאָוד ניל, אַפילע ווען אין האַרלעם װואָלסט אַנטרינען,

באַהאַלטן זיך פון שייטער

צווישן מענטשןך-קינדער,

ס'װואָלט סוינע היימישער פאַרקויפט דיך, / באַלד געפינען,

געפּענטעט דיך נגעשיקט -- אַ רינדפלייש פאַר די צינדער.

און מענן ווילדע חינט צענריזשען דיין געביין,

און קיינער זאָל נים וויסן וואו די פים און הענט,

פאַראַן אַ האַרץ אַ גרוים, װאָס בלוטיקט פאַר דיר, ניל, װאָס צינדט אין מאַסן אָן פאַר דיר א מאַנומענט.

1

אַפּריקאַנישע ליד

-- טאַכטער מיינע, שוין צייט דיך פאַרקנאַסן, צוועלף העלע זומערס אֵף דיין פּאָנים צעגאָסן. קום כ'וועל דיר זוכן א כאָסן א שיינעם,

עפשער האָבן די כאַפּערס געלאָזט דאָרטן איינעם.

-- מאַמע, איין מאַן וועט מיך קיינמאָל ניט פרייען, איך האָב אין זיך ליבע מער וי פאַר צווייען. וועסט זען איך װעל געבן איעדן פון זי

מער ליבע ווי ס'האָבן צוזאַמען די צוויי.

כ'וויל איינער זאָל טראָגן אַ סאַרפיקע שװוערד און יאַגדן דורך נעכט אֵף ספּאַלאָשעטן פערד. און ווען דער מאָרגן וועט פּאַלמע באַגיסן מיט גאָלד זאָל ער קומען אַהיים און געפינען זיין האָלד,

דער צווייטער זאָל זיין 8 פישער א פלאַם

און ריזלען דורך טעג איבער כװאַליעס פון יאַם, און ווען אַװונט וועט פאַלן אַף בוים און אֵף קוסט זאָל ער נאַכטלעגן קאָפּ אַף מיין ליבענדער ברוסט.

--- קינד מיינס, אַזױ איז באַשערט שוין פון לאַנג, אַז זעלטן איז מאַן און שווער איז זיין פאַנג.

גיי טאָכטער, געפין דיר כאָטש איינעם פון זיי און ליב אים אַזױ ווי געליבט װאָלסמו צוויי.

| 90 {

ר ז ש ע מ אַ י מ אַ

אַף הארלעמער גאס

האָסטו אויגן נעמאַניעמ

מיט לירישן :

,האַני, אַר יו לאָונסאָם טונאַיט?" האָט אַ נייער געפיל

אין זיין האֿרץ זיך פֿאַרנאַנװעם, האָט אַן אַלטער מאָמיו

אין זיין בלוט זיך באַנײם: --

--- קום טאָכטער, כ'האָב אַ לעצטן פּאַפּירענעם דאָלער,

און דו האָסט אַ הונגער -

װאָס וויינט און װאָס נאָגט.

וועל איך היינט זיין דיין כאָסן

און דו מיר א קאלע,

וועט אונז וואויל זיין

ביז בלוי איז פאַרטאָג.

ס'איז קאַלט דאָ, דזשעמאימא,

אין פינצמערן צימער,

און חייזעריג סקריפּעט דיין בעם. לאָז ווארעמען קעלט

אין דיין סארפיקן קימער,

דיינע ליפּן פּאַרביסן,

דיין בליק אָבער רעדם. .

1ן

קענסט ליבן, דזשעמאַימא, קענסט סאַרפען און האַסן, קענסט ווייטיק און פרייד אין אַ שמייכל צעביימן. אין ווייען פאַרלוירן

האָט נויט דיך אֵף גאַסן וועט פאָלק דיך געפינען אין צאָרן פון צייטן.

עס שרייבט דער מאַן

אַ בריוו האָט מיין מאַן מיר געשריבן:

ער ווערם דאָרט אין טשעיך-גענג צעריבן. ער שלאָגט מיט א האַמער אֵף שמיין,

נאָר די בייטש, זי צעשניידט זיין געביין.

אָ קעפּטן, אַ קעפּטן, לאָז מיך גיין צו מיין מאַן, עפשער איז נאָך פאַר אים א רעמונג פאַראַן.

זי ניט בייז אַף אַן אַרעמער נעגערשער פרוי, װאָס ואַשט און װאָס פּרעסט פון מאַרגן ביז גרוי.

א קעפּטן, אָ קעפּטן, איך זע טויט אין דיין בליק. עס װועט שוין מיין מאַן ניט קומען צוריק.

עס לינט שוין זיין האַמער און זשאַװערט אֵף שמיין און ווערים צעפרעסן זיין איינזאם געביין.

92 {

דער טורמע-שליסל

די מאַמע האָט געבראַכט מיר קאַוע, די מאַמע האָט געבראַכט מיר טיי, די מאַמע האָט מיר אַלץ געבראַכט, אָבער ניט דעם טורמע-שליסל, וויי!

אוי דריי מיך איבער, ברודער, אוי, פּאַװאַליע דריי,

ווייל אין האַרץ די קוילן

טוען מיר נאָך ויי.

איך האָב אין פעלד געארבעט, איך האָב געקאָסעט היי,

איז דער פאָרמאַן מיך באַפּאַלן און מיט בייטש געשמיסן, וויי!

אוי דריי מיך איבער, ברודער, אוי, פּאַװאָליע דריי,

ווייל אין האַרץ די קוילן

מוען מיר נאָך וויי.

איך האָב אים צוריק געשלאָגן

פֿאַר יעדן קלאפ גענעבן צוויי, זיינען ווייסע מיך באַפאַלן

און מיט בליי געשאָסן, וויי!

אוי דריי מיך איבער, ברודער, אוי, פּאַװאַליע דריי,

ווייל אין האַרץ די קוילן

טוען מיר נאָך וויי.

{ 5 ן

אינדרויסן קלינגען פום-טריט, אינדרויסן הער איך אַ געשריי, עפשער קומען זיי מיך נעמען

און אַף שטריק מיך לינטשן, ויי!

אוי דריי מיך איבער, ברודער, אוי, פּאַװאָליע דריי,

ווייל אין הארץ די קוילן

טוען מיר נאָך וויי.

עפשער איז דאָס גאָר מיין מאַמע, עפשער קומען מיינע ברידער צוויי, עפשער ברענגט מען איצט צעמראָגן מיר דעם טורמע-שליסל, וויין ‏ -

אוי דריי מיך איבער, ברודער, | אוי,, פּאַװואַליע דריי,

ווייל אין האַרץ די קוילן

טוען מיר נאַך ויי.

נענער און ווייסע

אַ נעגער געזינד

פון זעקס מיט אַ קינד אַרוױסגעזעצט אַף טראַמואַר, אַ באַנק און א בעט,

אַ לינקאָלן פּאָרטרעט,

אַן אַלטע באַפּוצטע נימאַר.

1אפך

ס'קלינגט וי א מייסע, פיל נעגער און ווייסע

געקומען מיט רייד און פּלאַקאַטן.

| אַ פּראַל און אַ שטוים, | געטראַנן אין הויז -- | דאָס מעבל, דאָס קינד און דעם טאַטן;.

נאָר וי אונטער דער ערד

אַף פאָרד און אה פערד -- בלוידרעק" צום שרעקן און שעכטן. און ס'טראָנן שוין טרענער

צוויי ווייסע, איין נענער, - פּאַרברידערט אין בלוט פון געפעכטן.

פארבדידערט אין בלום

פאַרכרידערט אין בלוט,

זייער לעצטן מארשרוט

טראָגן פּלײיצעס וי שטאָל אָנגעגליטע. טרויער און צאָרן

איז ווייטיק געװאָרן

אין הערצער און הענט מוסקוליסטע.

געפאַלענע אין קריג,

פאַר ברויט און פאַר גליק,

פאַר קלאַמערן פויסט קענן שלעכטן. מיר שווערן באם גריב,

אַז קומען וועט זיג, -

פאַר פרייהייט פאַר נעגערשע רעכטן.

|

אינהאַלט:

װוידמונג = -י יש הי = == 22 8 פלייטים א ר בראַנזוויל = די == == == == == 18 עלי שערשעװער - -- -- -- 44

שטאָטישע מאָטיון -- -- -- 68 האַרלעמער מעלאָס - -- -- 83

שרויסגעגעבן מיט דער אָסטיער מיטהילף פון בראָנזווילער גרופּע ,אַכצץ-פערצייק'פירי

יע ווו םש

בי ווע 2

אויפגפוטצט און צוזאַמענגעשטעלט רורך דײם מטכאַבטר אין דער דרוקטריי פון דצָר ;פּראָמפּט פּרצס", 119 פצרטש צווצניוו נ. י.